Tosya Evliyaları ve Türbelerimiz

Tosya Evliyaları ve Türbelerimiz

Kastamonu ilimiz bildiğiniz gibi evliyalar şehri olarak herkes tarafından bilinmekte ve tanınmaktadır. Yıl içerisinde hem civar il ve ilçelerden hem de yurtdışından ve birçok ilden ziyaretçi akınına uğramaktadır. Özellikle Şeyh Şaban-ı Veli Hazretlerinin türbesi en çok ziyaret edilen yerlerdendir. Devlet tarafından da koruma altına alınmıştır.

Sadece Kastamonu mudur evliyaları içerisinde barındıran? Tabi ki hayır. Bu topraklar nice Allah dostlarını barındırmaktadır. Fakat dikkatinizi çekmiş midir bilmem ama evliyaları ziyaretlerimizde kaç yeri ziyaret ediyoruz ya da kaçını biliyoruz? Kaçımız Kastamonu’da sahabe mezarı bulunduğunu biliyor? Kaçımız ziyaret etti?

Geçtiğimiz günlerde Kastamonu ziyaretimizde bunun farkına vararak ziyaretimizi gerçekleştirmeye çalıştık. Aslında her ziyaretimizde türbeleri ya da mezarları gösteren resmi levha bulunmaktadır. Fakat dikkat çekmeden önünden geçip gidiyormuşuz. Gittiğimizde mezarın bulunduğu cami ve çevresinin bakımda olduğunu gördük. Eski ve ahşap bir yapıya sahip olan caminin bakımı yapılıyordu. Fakat sahabenin yattığı mezar konusunda bilgi olmadığı gibi herhangi bir koruma da mevcut değildi. Çevresi son derece bakımdan uzak ve fark edilmeyecek konumdaydı. Umarım bu bakım sırasında hepsi elden geçirilerek ziyarete tekrar açılır.

Ordan yola çıkarak diğer Allah dostlarını ziyaret etmeye çalıştık. Fakat mahalle arasında mezarı bulunan, unutulmuş, mahalle sakinlerinin elinden geldiğince temizliklerini yaptığı türbelere de rastladık ve açıkçası üzüldük. Kastamonu merkez olarak evliyalar şehri olmanın hakkını sadece bir, iki yerin bakımını yaparak göstermemeli diye düşünüyorum. Bu düşünce içerisinde aslında gelmek istediğim nokta Kastamonu’yu baz alarak Tosya’ya gelmek.

 Tosya olarak biz ne durumdayız? Neyi biliyoruz ya da ne kadar önem veriyoruz? Tosya’da yaşayan evliyaların ya da yaşamış olan evliyaların ne yaptıklarını, ne kadar eserleri olduğunu, mezarlarının nerede  bulunduğunu ne kadar biliyoruz? Mezarların durumu şu an ne durumda?

Bununla ilgili ne zamandır merakımı gidermek için uğraşıyordum. En sonunda değerli hocam Münir ERGİ’nin vesilesiyle 1986 yılında Tosya Evliyaları ve türbelerimiz adlı İsmail ERGİ tarafından yazılmış esere ulaştım. 30 sayfalık bir eser. Kısa bilgilerle Tosya’da evliyaların yerlerini, eserlerini  ve yaptıklarını anlatan bir eser. Açıkçası çok aradığımı bulduğum bir eser olmasa da bu alanda yapılan çalışma anlamında çok değerli bir eser. Tosya dini konularda eskisi gibi olmasa da hassas olan bir şehrimiz. - Sadece Tosyalılar değil bu anlamda ülke olarak türbe ve Allah dostlarının mekanlarına çok değer veriyoruz. Osmanlı’dan bu yana devam edegelen bu güzel huyun azalmaya başladığı da bir gerçek.-  Aynı hassasiyeti türbe ve mezarlar konusunda da gösterdiğine şüphem yok. Fakat mevcut değerlerimizin nerelerde, ne durumda olduğunu hiçbirimiz bilmiyoruz. Sadece mevcut mezarları olanları biliyoruz. Kaldı ki türbelerimizde yatanlar konusunda açıkça bilgiler yer almıyor. Öyle ki çoğu rivayete dayalı olarak günümüze gelmiş. Bahsettiğim eserde rivayetlerden bahsederken birkaç evliya hakkında halkın dilinden kesin bilgi aktarılmakta.

Eserde 23 türbe olduğu, 16’sının tarihi bile bulunmadığı,3’ünün ise yol, binalar yüzünden kaybolup gittiğini anlatmaktadır. Hamza Baba, Kız Evliya(2 adet),Murat Baba, Mermer Direk, Hacı Dede, Kesikbaş, Saat Gazi, Hacı Baba Tosyevi, Şeyh Nasuh, Mecit Efendi(Şeyh Nasuh’un oğlu), Cununi Baba, Şa’şa Sultan Türbesi, Şeyh İsmail Rumi(eserde en kapsamlı anlatılan ve İstanbul’da mezarı bulunan zat),Karabaş Şeyh Türbesi, Abdulgafur Türbesi, Aşağı Tekke Türbesi, Menfi Hoca, Sarıkız, Koçu Baba, İsmail Efendi Türbesi.

Eserde yer alan evliyaların isimlerinin çoğu Tosya’mızda mezarı ve türbesi bulunmaktadır. Bazıları Tosya dışında yaşamaktadır. Fakat sadece Tosyalıların ziyaret ettiği bu mezarların çoğu yine Tosyalılar tarafından doğru dürüst bilinmemektedir. Hâlbuki türbelerimizin tanıtılması, çevre düzenlemelerinin yapılarak düzenli olarak bakımlarının yapılması, tarihçesi ile ilgili araştırmaların yapılarak insanların ziyaretlerine açılması ilçemiz için güzel bir tanıtım vesilesi ve Allah dostlarına saygımız bakımından güzel bir yatırım olmaz mı?

Kaldı ki çoğu evliyamızın eserleri bulunmaktadır. Fakat insanlığa kazandırılması için herhangi bir çaba bulunmamaktadır. İlçemize özellikle dışarıdan gelen birçok misafir buraların varlığından haberdar olmadığı için ziyaret etmemektedirler. Çoğu türbe sadece mahalle halkı tarafından tanındığı için o şekilde kalmıştır.

Bu eser vesilesiyle yetkililere seslenmek istiyorum. Gelin bu değerlerimize sahip çıkalım. Tanıtımını, bakımlarını yapalım. Kültürel ve manevi değer olarak ilçemize tekrar kazandıralım. Herkes ziyaret edip o büyükler yüzü hürmetine dualarını, temennilerini yapabilsinler. Gereken saygıyı göstererek ilçemizin manevi atmosferine değer katalım.

DİPNOT: Bu arada eseri okurken Hamza baba kısmında Tosya’nın adı konusunda bir bilgi bulunmaktaydı. Hamza Baba’nın Horasan erenlerinden olduğu ve Tus şehrinden, Tosya’yı İsfendiyar Beyliğine katmak için geldiklerini,Tuslu, Tusyalı tabirlerinden sonra Tosya kelimesinin çıktığı yazılmış.

Hoşça ve Sağlıcakla Kalın.

Sait Sadi MOLA