Niyaz Baba Türbesi / AMASYA –Gümüşhacıköy

Niyaz Baba Türbesi 

/ AMASYA –Gümüşhacıköy –Gümüş Beldesi –İmirler Köyü

Türbenin Yeri: Niyaz Baba Türbesi Amasya İli Gümüşhacıköy İlçesi Gümüş Beldesine 17km uzaklıktaki İnegöl Dağındadır. İnegöl Dağı İmirler Köyü sınırlarındadır.

Niyaz Baba Türbesi

İnegöl Dağları

Niyaz Baba Kimdir: Ahmet Halil Niyaz Baba olara da anılan Niyazi Baba Alevi zümresindendir. Buraya yakın konumdaki yaylacılar Niyaz Baba’nın Horasan’dan gelen bir veli olduğu ve bölgedeki yaylada çobanlık yaptığını söylemektedirler. Merzifon’da medfun olan Piri Baba ve Çorum’da medfun olan Koyun Baba’yla kardeş oldukları söylenmektedir. Burada yapılan kazıda ele geçen balta ve kılıcın Niyaz Baba’ya ait olduğu söylenmektedir. Eserler Amasya Müzesinde sergilenmektedir. Ayrıca Niyaz Baba’nın Babai İsyanı (1240) sırasında doğduğu söylenmektedir. Olaylar esnasında Eliya Hatun tarafından kaçırılan küçük Niyaz, Rıza-i SadıkBaba tarafından mezarının bulunduğu bölgeye getirilir. Rıza-i Sadık Baba Niyaz Babayı Astroloji, Eczacılık ve gizli ilimler konusunda yetiştirir. İlmi Eretna Beyliği tarafından duyulmuş ve taktir edilmiştir. 2004 yılından beri İmirler Köyü Niyaz Baba Dayanışma ve Kalkındırma Derneği tarafından temmuz ayında şenlikler düzenlenmektedir.    

Deliktaş

Türbenin Durumu: Türbe betonarmeden iki odalı olarak inşa edilmiştir. Odalardan birinde Niyaz Baba’nın sandukası vardır. Diğer odaysa namaz kılmak içindir. Türbenin yakınında bir delik taş bulunmaktadır. Buraya gelen ziyaretçiler delik taşın içinden geçmektedir. Türbedar türbede kalmaktadır.

Ziyaret Nedeni: Türbe özellikle yağmur duası ve değişik dilekler için ziyaret edilmektedir. Köylüler yağmur duası için yanlarına bir kurban alarak sabah erkenden türbeyi ziyaret ederler. Türbe yanındaki kaya yanında kurban kesilir, köyün büyüğü “dede” önderliğinde dualar edilir. Kesilen kurbanın kanından bir kısım yanlarında götürülerek tarlalara serpilir.

Yine özellikle Hıdrellez günü toplu ziyaretler yapılmaktadır. Türbe ziyaretine gelenler etraftaki ağaçları, sandukayı öperler. Tokat ili ve çevresinden gelenler türbeye sürünerek girerler ve etrafında üç kez dönerler. Çorum ilinden gelenler ise türbe etrafını yedi kez dönerler.

Genellikle büyük dilekler için kurban adağında bulunulur. Türbe önündeki kayaya bez ve iplerin bağlanması ise sağlıkla ilgili dilekler içindir. 

Menkıbeler: 1-) Niyaz Baba Merzifon’da ayakkabıcılık yapan kardeşi Piri Baba’nın ziyaretine gider. Bir mendilin içine de süt koyar. Kardeşini ziyaret edince mendili duvar asar. O arada dükkanı ziyarete gelen bir bayan müşterinin topuğuna bakınca, mendil içindeki süt akmaya ve keramet bozulmaya başlar. Bunun üzerine kardeşi Piri Baba “Niyaz! Dağın başında ermek kolay, gel de ak topuklara, ak gerdana bakıp da görmeden erenlerden ol” demiş. Bu durumdan çok utanan Niyaz Baba “Bana ne ak topuktan, ak gerdandan. Bana İnegöl dağlarında otlayan ak koyunlar, ak kuzular gerek” diyerek yola koyulmuş.

2-) Niyaz Baba’nın zaman zaman ziyaret ettiği bir köydeki vatandaşlar Niyaz Baba’ya oyun oynayınca, Baba kızar ve bir beddua okur. Bu bedduadan sonra köylüler fakirleşir.

Kaynakça: Abdülhalim Durma –Evliyalar Şehri Amasya -2003 / Rahime Özdoğan –Amasya’da Adak Yerleri İle İlgili Halk Anlatıları -2006 / www.imirler.com