TİLLO DA YATAN EVLİYALAR.

TİLLO DA YATAN EVLİYALAR.

Tillo evliyalar diyarı olarak bilinir. Sayısal olarak Tillo'da yaşayan evliyaları bilmek mümkün değildir. Kurulduğu günden beri alım ve evliyalar diyarı olarak bilinmektedir ve günümüze kadar bu özelliğini devam ettirmektedir.

Tillo mezarlığında medfun olup ve bilinen  evliyaların bazlıları şunlardır.

EVLİYALAR DİYARI TİLLO'DAKİ ZİYARET YERLERİ

1- ŞEYH İSMAİL FAKİRULLAH HZ.
2- MEVLANA MOLLA ALİ HZ.
3- İBRAHİM HAKKI HZ.
4- ŞEYH HAMZEL KEBİR HZ.
5- ŞEYH MÜCAHİT HZ.
6- SULTAN MAHMUD MEMDUH HZ.
7- ŞEYH HSAN-ÜL FATİRİN
8- ŞEYH İSMAİL GARİP
9- ŞEYH MUSTAFA KURDİ
10- HAYSA ZEMZEM HZ.
11- ŞEYH ABDULKADİR - SANİ
12- ŞEYH HAMZE HZ.
13- ŞEYH İBRAHİM HAKKI HZ.
14- DERVİŞ OSMAN HZ.
15- MUHAMMED SORAHANİ HZ.
16- NURHAMZE

ŞEYH İSMAİL FAKİRULLAH HZ.  (1657 - 1734 )

Şeyh İsmail Fakirullah Hz. 1657 tarihinde Tillo'da doğmuştur.Sevgili Peygamberimiz
Hz. Muhammed S.A. soyundandır. Küçük yaştan itibaren ilim tahsiline başlamış ve ömrünün sonuna kadar ve aralıksız  olarak ilim tahsilini sürdürmüştür. Fakirullah Hz. İç alemi ilim ve ibadetin verdiği aşk ve lezzetle doludur. O bir mürşid ve mana aleminin sultanıdır. Meşhur kuyu hadisesi ile GAVSİYET  Tacını giymiştir. Bir çok yazılı eseri yanında yanında en büyük eseri halifesi İbrahim Hakkı TA. Kendisidir. Alim ve Amil, Fazıl ve Kamil bütün faziletleri üstünde toplayan Şeyh İsmail Fakirullah Hz. 1734 tarihinde Tillo'da vefat etmiştir. Talebesi, İbrahim Hakkı Hz. Tarafından yaptırılan ve Astronomi harikalarını bünyesinde toplayan ve kendi adını taşıyan Tillo'daki, türbede medfundur.




 İBRAHİM HAKKI HZ.  (1703 - 1780)

İbrahim Hakkı Hz. 1703 tarihinde Hasan kale'de doğmuştur. Tillo'ya 9 yaşında bir çocuk iken gelmiş ve FAKİRULLAH Hz. İlim dünyasında dini ve Fenni  ilim eğitimine başlamış, Hocası Şeyh İsmail Fakirullah Hz.'den aldığı ilim ve feyz ile olgun bir bilim adamı olmuştur. İbrahim Hakkı Hz. yetmiş seneyi geçen mübarek hayatında verdiği ölmez eserlerle kuvvetli bir bilim ve fikir adamı olduğunu göstermiştir.



İbrahim Hakkı Hz. Müspet bilim adamıdır. Eserlerinde Mühendislik, Astronomi, Tıp, Fizik ve Kimya gibi müspet ilimlerden ve ayrıca dünyanın dört esas maddesi olan su, hava, toprak ve ateş üzerine çeşitli eserler vermiştir.

İlim denen Sosyal servetin fertlerde kalmaması gerektiği ve bunun cemiyete yayılmasını esas almış ve bu döşünce ile birçok eser vermiştir. İbrahim Hakkı Hz.'nin tespit edilen 58 adet eseri mevcuttur. Hepside önemli ve değerli olan eserler yanında en önemlisi Marifet namedir. Bu ölmez eserde sadece bir bilgi kitabı değil, Harcı ve Temeli iman  ve irfanla yoğrulmuş yıkılmaz bir abidedir.

İbrahim Hakkı Hz. İlmi çalışmalarını yaparken bir çok astronomi aleti yapmış ve bilimsel çalışmalarını bu aletlerden yararlanarak yapmıştır.

İbrahim Hakkı Hz. 1780 tarihinde Tillo'da vefat etmiştir. Hocası Şeyh İsmail Fakirullah Hz. Türbesinde medfundur.

İBRAHİM HAKKI HZ.'NİN ŞİİİRLERİNDEN SEÇMELER TEVZİFNAME

Bütün İşleri Allah'a Havale Etme Her İşte O'na Güvenme Hakkında

HAK ŞERLERİ HAYR EYLER
ZANNET ME Kİ GAYR EYLER
ARİF ANI SEYREYLER
MEVLA GÖRELİM NEYLER
NEYLERSE GÜZEL EYLER

HİÇ KİMSEYE HOR BAKAM
İNCİTME GÖNÜL YIKMA
SEN NEFESİNE YAN ÇIKMA
MEVLA GÖRELİM NEYLER
MEYLERSE GÜZEL EYLER

HER SÖZDE NASİHAT VAR
HER NESNEDE ZİYNET VAR
HER İŞTE GANİMET (27) VAR
MEVLA GÖRELİM NEYLER
NEYLERSE GÜZEL EYLER

VALLAHİ GÜZEL ETMİŞ
BİLLAHİ GÜZEL ETMİŞ
TALLAHİ GÜZEL ETMİŞ
ALLAH GÖRELİM ETMİŞ
NETMİŞSE GÜZEL ETMİŞ
MEVLA GÖRELİM NEYLER
NEYEYLERSE GÜZEL EYLER




 ŞEYH MÜCAHİT HZ.

Asıl adı İbrahim olan Şeyh Mücahit Hz. Şeyh Hamza Elkebir Hz.'nin oğludur. Tillo'da dünyaya gelmiştir. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemektedir. İbrahim Hakkı Hz. Eserlerinden onun çok sayıda kerametlerinden bahsetmiştir. Tillo'da O'nun soyundan gelen aileler ve O'nun adına bir mahalle mevcuttur.

1262 yılında babasından önce Tillo'da vefat etmiştir. Türbesi İsmail Fakirullah Hz. İle İbrahim Hakkı Hz.'nin bulunduğu türbenin 150 metre sağında bulunmaktadır.






 ŞEYH HAMZA EL - KEBİR

Doğum tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Soyunun büyük sahabe Halid Bin Velid'e dayandığı bilinmektedir. On iki çocuğu olmuştur ve hepsinin de velayet makamına ulaştığı bilinmektedir. 1271 tarihinde vefat etmiştir. Mezarı Tillo'da ve kendi adına yaptırılan türbededir.

 SULTAN MEMDUH HZ. (1761-1847-)

Sultan Memduh 1761 tarihinde TİLLO da doğdu. İsmail Fakirullah Hz. Torunudur. Tasavvuf alanında büyük dedesi Şey İsmail FAKİRULLAH Hz.'nin marifet ve nurlarının güzelliğini içeren tarikata bağlı olarak ilim tahsiline başlamıştır.
İlim tahsilini önceleri babası yanında başlamış ve daha sonra büyük mütefekkird İbrahim Hakkı Hz. Yanında başlamış ve daha sonra büyük mütefekkir İbrahim Hakkı Hz. Yanında devam etmiş ve amcası Şeyh Mustafa'nın manevi terbiyesi ile gavsiyet tacını giymiştir.

Büyük Âlim Sultan Memduh Hz. 47 bin beyitlik bir divan yazmıştır. Değeri Ölçülemeyecek kadar kıymetli eser Arapça, Farsça ve Türkçe yazılmıştır. Sultan Memduh Hz. 1847 tarihinde TİLLO'DA vefat etmiş ve TİLLO'DA kendi adıyla anılan Türbede defnedilmiştir.



Zemzemil Hassa Hazretleri Doğum:1765 Vefat: 1852

Şeyh Mustafa Fani Hazretlerinin kızıdır. Sultan Memduh Hazretlerinin eşidir. Kendisine has divanı vardır. Yaşantısı ibadet ve zikir ile geçmiştir. Sultan Memduh Hz. Türbesinde medfundur.

1890 yılında Tillo'ya gelen Bediüzzaman, Kubbe-i Hasiye denilen bu kubbede tek başına kalarak Kamus-u Okyanus adlı lügati babu's-sin'e kadar (1155 sahife) ezberlemiştir. Bu arada kardeşi Mehmet'in getirdiği yemeğin tanelerini karıncalara veriyor suyuna da ekmeğini batırarak yermiş. Neden böyle yapıyorsun diyenlere Bediüzzaman :"karıncaların içtimai hayatlarında malikiyet,çalışkanlık,yardımlaşma ve vazifeşinaslık var. Ben bunu gördüğüm için bunların cumhuriyetçi oluşlarına mükafaten kendilerine yardım etmek istiyorum" diye cevap verir.


Tillo evliyalar diyarı olarak bilinir. Sayısal olarak Tillo'da yaşayan evliyaları bilmek mümkün değildir. Kurulduğu günden beri alım ve evliyalar diyarı olarak bilinmektedir ve günümüze kadar bu özelliğini devam ettirmektedir.

Tillo mezarlığında medfun olup ve bilinen  evliyaların bazlıları şunlardır.

EVLİYALAR DİYARI TİLLO'DAKİ ZİYARET YERLERİ

1- ŞEYH İSMAİL FAKİRULLAH HZ.
2- MEVLANA MOLLA ALİ HZ.
3- İBRAHİM HAKKI HZ.
4- ŞEYH HAMZEL KEBİR HZ.
5- ŞEYH MÜCAHİT HZ.
6- SULTAN MAHMUD MEMDUH HZ.
7- ŞEYH HSAN-ÜL FATİRİN
8- ŞEYH İSMAİL GARİP
9- ŞEYH MUSTAFA KURDİ
10- HAYSA ZEMZEM HZ.
11- ŞEYH ABDULKADİR - SANİ
12- ŞEYH HAMZE HZ.
13- ŞEYH İBRAHİM HAKKI HZ.
14- DERVİŞ OSMAN HZ.
15- MUHAMMED SORAHANİ HZ.
16- NURHAMZE

ŞEYH İSMAİL FAKİRULLAH HZ.  (1657 - 1734 )

Şeyh İsmail Fakirullah Hz. 1657 tarihinde Tillo'da doğmuştur.Sevgili Peygamberimiz
Hz. Muhammed S.A. soyundandır. Küçük yaştan itibaren ilim tahsiline başlamış ve ömrünün sonuna kadar ve aralıksız  olarak ilim tahsilini sürdürmüştür. Fakirullah Hz. İç alemi ilim ve ibadetin verdiği aşk ve lezzetle doludur. O bir mürşid ve mana aleminin sultanıdır. Meşhur kuyu hadisesi ile GAVSİYET  Tacını giymiştir. Bir çok yazılı eseri yanında yanında en büyük eseri halifesi İbrahim Hakkı TA. Kendisidir. Alim ve Amil, Fazıl ve Kamil bütün faziletleri üstünde toplayan Şeyh İsmail Fakirullah Hz. 1734 tarihinde Tillo'da vefat etmiştir. Talebesi, İbrahim Hakkı Hz. Tarafından yaptırılan ve Astronomi harikalarını bünyesinde toplayan ve kendi adını taşıyan Tillo'daki, türbede medfundur.




 İBRAHİM HAKKI HZ.  (1703 - 1780)

İbrahim Hakkı Hz. 1703 tarihinde Hasan kale'de doğmuştur. Tillo'ya 9 yaşında bir çocuk iken gelmiş ve FAKİRULLAH Hz. İlim dünyasında dini ve Fenni  ilim eğitimine başlamış, Hocası Şeyh İsmail Fakirullah Hz.'den aldığı ilim ve feyz ile olgun bir bilim adamı olmuştur. İbrahim Hakkı Hz. yetmiş seneyi geçen mübarek hayatında verdiği ölmez eserlerle kuvvetli bir bilim ve fikir adamı olduğunu göstermiştir.



İbrahim Hakkı Hz. Müspet bilim adamıdır. Eserlerinde Mühendislik, Astronomi, Tıp, Fizik ve Kimya gibi müspet ilimlerden ve ayrıca dünyanın dört esas maddesi olan su, hava, toprak ve ateş üzerine çeşitli eserler vermiştir.

İlim denen Sosyal servetin fertlerde kalmaması gerektiği ve bunun cemiyete yayılmasını esas almış ve bu döşünce ile birçok eser vermiştir. İbrahim Hakkı Hz.'nin tespit edilen 58 adet eseri mevcuttur. Hepside önemli ve değerli olan eserler yanında en önemlisi Marifet namedir. Bu ölmez eserde sadece bir bilgi kitabı değil, Harcı ve Temeli iman  ve irfanla yoğrulmuş yıkılmaz bir abidedir.

İbrahim Hakkı Hz. İlmi çalışmalarını yaparken bir çok astronomi aleti yapmış ve bilimsel çalışmalarını bu aletlerden yararlanarak yapmıştır.

İbrahim Hakkı Hz. 1780 tarihinde Tillo'da vefat etmiştir. Hocası Şeyh İsmail Fakirullah Hz. Türbesinde medfundur.

İBRAHİM HAKKI HZ.'NİN ŞİİİRLERİNDEN SEÇMELER TEVZİFNAME

Bütün İşleri Allah'a Havale Etme Her İşte O'na Güvenme Hakkında

HAK ŞERLERİ HAYR EYLER
ZANNET ME Kİ GAYR EYLER
ARİF ANI SEYREYLER
MEVLA GÖRELİM NEYLER
NEYLERSE GÜZEL EYLER

HİÇ KİMSEYE HOR BAKAM
İNCİTME GÖNÜL YIKMA
SEN NEFESİNE YAN ÇIKMA
MEVLA GÖRELİM NEYLER
MEYLERSE GÜZEL EYLER

HER SÖZDE NASİHAT VAR
HER NESNEDE ZİYNET VAR
HER İŞTE GANİMET (27) VAR
MEVLA GÖRELİM NEYLER
NEYLERSE GÜZEL EYLER

VALLAHİ GÜZEL ETMİŞ
BİLLAHİ GÜZEL ETMİŞ
TALLAHİ GÜZEL ETMİŞ
ALLAH GÖRELİM ETMİŞ
NETMİŞSE GÜZEL ETMİŞ
MEVLA GÖRELİM NEYLER
NEYEYLERSE GÜZEL EYLER




 ŞEYH MÜCAHİT HZ.

Asıl adı İbrahim olan Şeyh Mücahit Hz. Şeyh Hamza Elkebir Hz.'nin oğludur. Tillo'da dünyaya gelmiştir. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemektedir. İbrahim Hakkı Hz. Eserlerinden onun çok sayıda kerametlerinden bahsetmiştir. Tillo'da O'nun soyundan gelen aileler ve O'nun adına bir mahalle mevcuttur.

1262 yılında babasından önce Tillo'da vefat etmiştir. Türbesi İsmail Fakirullah Hz. İle İbrahim Hakkı Hz.'nin bulunduğu türbenin 150 metre sağında bulunmaktadır.






 ŞEYH HAMZA EL - KEBİR

Doğum tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Soyunun büyük sahabe Halid Bin Velid'e dayandığı bilinmektedir. On iki çocuğu olmuştur ve hepsinin de velayet makamına ulaştığı bilinmektedir. 1271 tarihinde vefat etmiştir. Mezarı Tillo'da ve kendi adına yaptırılan türbededir.

 SULTAN MEMDUH HZ. (1761-1847-)

Sultan Memduh 1761 tarihinde TİLLO da doğdu. İsmail Fakirullah Hz. Torunudur. Tasavvuf alanında büyük dedesi Şey İsmail FAKİRULLAH Hz.'nin marifet ve nurlarının güzelliğini içeren tarikata bağlı olarak ilim tahsiline başlamıştır.
İlim tahsilini önceleri babası yanında başlamış ve daha sonra büyük mütefekkird İbrahim Hakkı Hz. Yanında başlamış ve daha sonra büyük mütefekkir İbrahim Hakkı Hz. Yanında devam etmiş ve amcası Şeyh Mustafa'nın manevi terbiyesi ile gavsiyet tacını giymiştir.

Büyük Âlim Sultan Memduh Hz. 47 bin beyitlik bir divan yazmıştır. Değeri Ölçülemeyecek kadar kıymetli eser Arapça, Farsça ve Türkçe yazılmıştır. Sultan Memduh Hz. 1847 tarihinde TİLLO'DA vefat etmiş ve TİLLO'DA kendi adıyla anılan Türbede defnedilmiştir.



Zemzemil Hassa Hazretleri Doğum:1765 Vefat: 1852

Şeyh Mustafa Fani Hazretlerinin kızıdır. Sultan Memduh Hazretlerinin eşidir. Kendisine has divanı vardır. Yaşantısı ibadet ve zikir ile geçmiştir. Sultan Memduh Hz. Türbesinde medfundur.

1890 yılında Tillo'ya gelen Bediüzzaman, Kubbe-i Hasiye denilen bu kubbede tek başına kalarak Kamus-u Okyanus adlı lügati babu's-sin'e kadar (1155 sahife) ezberlemiştir. Bu arada kardeşi Mehmet'in getirdiği yemeğin tanelerini karıncalara veriyor suyuna da ekmeğini batırarak yermiş. Neden böyle yapıyorsun diyenlere Bediüzzaman :"karıncaların içtimai hayatlarında malikiyet,çalışkanlık,yardımlaşma ve vazifeşinaslık var. Ben bunu gördüğüm için bunların cumhuriyetçi oluşlarına mükafaten kendilerine yardım etmek istiyorum" diye cevap verir.