Hasan Dede Türbesi
Hasan Dede Camisi’nin batı duvarı bitişiğinde yan yana duran iki türbedir. Bu türbelerin camiye bitişik ve büyük olanında Şeyh Hasan Dede diğerinde ise evlatları Mustafa, Halil İbrahim ve Ümmühan’ın sandukaları bulunur. Kesme taş duvarlı ve sekiz köşe duvar üzerine oturtulmuş kubbeden oluşur. Camiinin hemen önünde yeşillikler içinde bir şadırvan bulunmaktadır. Güllerle süslenmiş bahçenin içinde ise Hasan Dede torunlarının mezarları bulunmaktadır. Türbenin girişinde bulunan onarım yazıtı Hicrî 1312(1894) tarihlidir. Hasan Dede Camii Kanuni Süleyman zamanında Mimar Sinan’a Hasan Dede tarafından yaptırılmıştır
Caminin kasabaya bakan giriş kapısının yanında duvarda Hacerü’l- esved’in parçasıdır denilerek el sürülen ve öpülen Mekke taşı bulunur. 15x25 santim boyutunda olan bu taş rengi ve parlaklığıyla diğer taşlardan ayırt edilir. Ayrıca bir Alman mühendis tarafından pirinç çerçeve içine de alınmıştır. Bu taşın gelişine dair çeşitli efsaneler vardır. Bunlardan en yaygın versiyonu şöyledir:
Hasan Dede Kasabasının eşraflarından Ömer Ağa Hacca gitmeden önce Hasan Dedeye uğrar. Hasan Dede evinde inşaat olduğu için Hacca gidemeyeceğini söyler ancak Mekke Şerifine verilmek üzere bir çıkın verir. Ömer Ağa yolda iken Hasan Dedenin vermiş olduğu çıkını merak eder ve içine bakar. Çıkını açtığında iki karpuz çekirdeği ve bir kömür parçası görür. Bunun üzerine Mekke’ye ulaştığında çıkını Mekke Şerifine vermeyi istemez. Ancak Hac borçlarını yerine getirdikten sonra dönüş hazırlığına giriştiği vakit Mekke Şerifi dellel çıkartarak Rum diyarından bir emanetinin olduğunu söyletir. Bunun üzerine Ömer Ağa Mekke Şerifinin huzuruna çıkar ve çıkını açar. Yere dökülen karpuz çekirdekleri birer büyük karpuza, kömür parçası ise kara koyuna dönüşür. Bunun üzerine Mekke Şerifi de Hasan Dede’ye verilmek üzere bir emanet verir. Dönüş yolunda çıkını merak eden Ömer Ağa çıkını açtığında çıkın içinde bulunan taş güvercin olur ve camii inşaatında bir türlü taş tutmayan bir oyuğa gelerek yerleşir ve tekrar taş kesilir.
şiirler
Seni seven aşıkların
Gözü yaşı dinmez imiş
Seni maksut edinenler
Dünya, ahret anmaz imiş
Gönlün sana verenlerin
Eli sana erenlerin
Gözü seni görenlerin
Davranları dönmez imiş.
Ölmez imiş aşık canı
Hiç çürümez imiş teni
Aşk her kimi kıldı fani
Ana zeval vermez imiş.
Aşkına düşen canların
Yoluna baş verenlerin
Aşka bülbül olanların
Kimse dilin bilmez imiş.
Aşkın ile bilişenler
Senin ile buluşanlar.
Sen Maşuka erişenler
Ezel edeb olmaz imiş.
“EŞREFOĞLU RUMİ” senin
Yansın aşk uğruna canın
Aşk uğruna yanmayanın
Kalbi safi olmaz imiş.
Bizdedir Eşrefoğlu al haberi,
Bahçe bizim gül bizdedir.
Bizde Mevlanın kuluyuz,
Yetmiş iki dil bizdedir..
Erlikmidir eri yormak,
Irak yoldan haber sormak.
Cennetdeki ol dört ırmak,
Coşkun akan sel bizdedir..
Adem vardır cismi semiz,
Aptest alır olmaz temiz,
Halkı dahl-eylemek nemiz.
Bircümle vebal bizdedir.
Arı vardır uçup gezer,
Teni tenden seçip gezer.
Canan bizden kaçıp gezer.
Arı biziz bal bizdedir..
Kimi sofu kimi hacı
Cümlemiz hakka duacı
Resulü Ekremin tacı
Aba, hırka, şal bizdedir..
Biz erenler gerçeğiyiz.
Has bahçenin çiçeğiz.
Hacı Bektaş köçeğiyiz
Eden, Erkan, yol bizdedir.
Kuldur Hasan Dedem kuldur.
Manayı söyleyen dildir
Elif hakka doğru yoldur
Cim arasan dal bizdedir..
Gönlüme
Acep neden benim zarı figanım
Gül yüzlü cananım düştü gönlüme
Leylü nehar sevdasında gezdiğim
Derdimin tabibi düştü gönlüme
Dosttan cüda düştüm nic olur halim
Acep vis’aline erermi elim
Lalürenk kırmızı konca misalim
Sümbülü, reyhanım düştü gönlüme.
Aşıka naz eden bakışın nazlım
Gülüstana girmiş bülbül avazlım
Mestane bakışlım o ela gözlüm
Kaşları kemanım düştü gönlüme.
“HASAN DEDEM” her an doğup dolunan
Cemalin görünce aklımı alan
Her sabah her seher çıkıp salınan
Selvi hürümanım düştü gönlüme..
Efendim
Böyle adet olmuş bu yol ezelden,
Har düşer domurcuk güle efendim.
Haberin var ise ilmü ezelden,
Mevladan maksudun dile efendim.
Ey gönül aldanma bu cihan fani
Önünü fikriyle, sonunu tanı
Kişinin ettiği kalırmu yani
Herkes ettiğini bulur efendim.
Bel bağlama zemanenin dostuna
At umurun mukadderin üstüne
Nereye uzatsa gelir destine
Hak nazar ederse kula efendim.
Gel imdi eyleyem sana bir takrir
Yok olamaz,
ne ise o olur takdir
İster isen eyle, bin türlü tebdir
Nasip yoksa ele, girmez efendim.
Alimler ilmine aşıklar varis
Kah arabi söyler, kahi’de faris
“HASAN DEDEM” derki imanım dürüs
vermezler rızgımı ele efendim..
Kaderim Benim
Bir zaman anama erlik eyledim
Bir zaman hıfzetti pederim benim
Bir zaman babama avretlik ettim
Bir zaman taşıdı Maderim benim.
Mevlam izin verdi doğdum anadan
Arif olan fehmeyleyor manadan
Vücudumuz gelip geçti fenadan
Aşkdan başka yoktur didarım benim
Piyadeyim şimdi yoktur kardeşim
Sırrım verip sır alacak sırdaşım
Her nereye gitsem, size yoldaşım
Yanımdan ayrılmaz kaderim benim.
Kimi işi işarette, kimi mihnette,
Kimi Ruşendedir, kimi zulmette,
“HASAN DEDEM” kusurum yok gayrette
Bu kadarca imiş kaderim benim..
Gönül
Ey sevgilim hayalinde gezerim,
Ne amel işledin dünyada gönül.
Rüzgarın muhalif esti sezerim,
Gemin baştan kara deryada gönül..
Ne bir ahbabımız nede yaran var,
Lokman gibi ne yaremi saran var,
Dert gönderip dermanını veren var,
Gitme başka yere imdada gönül.
Aşıkların işi cilvedir nazdır,
Söyle bu cevabını kamile sezdir,
Böyle ağlamanın gölmesi tezdir,
Niçin döştün ahu feryada gönül.
Bakmazmısın şu feleğin fendine,
Düşürüptür tuzağına bendine,
Kamilin kemali yeter kendine,
Ne hacet arifi işrada gönül.
Tarikden çıkarmı hiç asil dida,
Kendine malumdur kıldığım nida,
“HASAN DEDEM” derki takdiri hüda,
Ya niçin karıştın inada gönül..
Gelmiştir
Gönül melul olma eyleme ahı,
Aşıka ayrılık uya gelmiştir.
Dinle nasiyatım huyların şahı,
Herdem ağlayanlar güle gelmiştir..
Bir gün arzularsın konca gülleri,
Bülbül aşk elinden çeker halleri,
Eser badi seba seher yelleri,
Sevdiğim zülfünü yola gelmiştir.
Her seher vaktinde zar eder bülbül,
Gülünü metheder dilince bülbül,
Lale, menekşe, karanfil, sümbül,
Cümlesi bu hale uyagelmiştir.
Ey sevdiğim canım yoluna feda,
Affeyle günahım ey bari hüda,
“HASAN DEDM” daim eyleyip dua,
Aşk ile serini veregelmiştim.
Gerek
Efendim cihanda iptida kula,
Tanrı tarafından hidayet gerek.
Hidayete eren Mevlasını bula,
Hulüsu kalbile itikat gerek.
İtikatı tam eyle bulasın iman,
Hamdolsun Nebimiz hem ahir zaman,
Ahlakını düzelt tutasın daman,
Daima yedekde şeriat gerek.
Şeriat sahibi vahidi mutlak,
Hiç mahrum olurmu kimki diye hak,
Cihana aldanma sen behey ahmak,
Mümin olanlara tarikat gerek.
Marifeti olmayan naşidir naşi,
Dünyada ahretde fenadır işi,
“HASAN DEDEM” farkeyle şeş ile beşi,
Her zaman kalbine hakikat gerek.
Bizimdir
Hak Muhammed Ali Haydarı Kerrar
Çok şükür dest ile deman bizdedir
Onsekiz bin alem bir ulu Cebbar
Ela gözlü kaşlar, keman bizimdir.
Medet mürvet yaradan gani
Ser kurban yoluna koymuşan canı
Halillullah İsmailin Bürhanı
Arafata inen kurban bizimdir.
Arzum kaldı erenlerin merdinde
Şehitlerin Şühedanın virdinde
Ali imran dört kitabın dördünde
Destiğirim sahip zamanı bizimdir.
Ahseni takvimde yazımız yazar
Gönül seyahatta cihanı gezer
Beni Mecnun etti bir hüsnü güzel
Ona mürüvvetle aman bizimdir
Gönül arzeyliyor Didari dari
Kerbela bekçisi gül yüzlü yari
Nuru nefes iman Aliden beri
Hakka doğru giden kervan bizimdir
“DELİ BORAN” derman ister Aliden
HASAN DEDEM Hacı Bektaş Veliden
Demanım Haydardır galübeliden
Sürelim bu demi devran bizimdir.
Bulunmaz
Kadir Allah ne acayip kulun var,
Aşığım diyenin hali bulunmaz.
Öğünür meydanda Talibim deyu,
Bir hayır amelde eli bulunmaz.
Meydana gelince beli best dersin,
Helal haram kazandığım has dersin,
Haktan haberim yok cennet istersin,
Pirsiz bu cennetin yolu bulunmaz..
Tazeden kesildim akçayım dersin,
Güzeller elinde bohçayım dersin,
Dört duvarı mamur bahçeyim dersin,
Meyvası yenecek dalı bulunmaz..
Kime sorsam Hakkın, yariyim diyor,
Lokmanım yareni, sorayim diyor,
Her çiçek toplayan arıyım diyor,
Boş kalmış kovanı balı bulunmaz..
“DERVİŞ ALİM” Hakkın binasın yıkma,
Kulda kusur çoktur, kusura bakma,
Ali ismi çoktur hep delip takma,Benim aradığım Ali bulunmaz..
Gör
Akça kuğum sen mi geldin göllere
Arif ol kendini bildirmeyi gör.
Avcının dilinde güllerin namı
Sakın ol tellerin yoldurmayı gör.
Sinemin başını yareli gördüm
Bir dost yareledi birde sen vurdun
Eşindenmi ayrıldın ya nerden geldin
Derdini dertsize bildirmeyi gör.
Derdin var isede bilene bildir
Güle har düşürmek bir müşkül haldir
Kızılırmak dosta bir doğru yoldur
Karış ummanlara gel durmayı gör.
İptida Muhammed Deveyi boyla
İn koyun babayı ziyaret eyle
Bildir ahvalini halini söyle
Gerçeğin nefesin öldürmeyi gör.
Der “BUDALAM” böyle imiş yazılar
Sinesinde yarası olan sızılar
Aşık olan maşukunu arzular
Terk edip adeti kaldırmayı gör.
Şen kuğu
Şol Denek dağının baharı yazı
Ötüşüp geliyor turnası kazı
Ne yaman ağlattı şu edna bizi
Biz ağlatır kendi güler şen kuğu
Konacağım yerde ekin bitirsin
Gideceğin belin karı sökülsün
Akça kuğum sende akıl yüküsün
Irakkaya giden beyler vardı mı
Edna beyim kimler konsun yurduna
Dayanılmaz ateşine virdine
Hasan Dedem yardım eyle derdime
Irakkaya giden beyler vardı mı.
Budalam’da bu fermanı yazınca
Gayip erenleri atıyor kanca
Ayrılığı dersen ağıdan anca
Ayrılığa dayanamam şen kuğu.
Ola
Gaziler Hasan Dedemin
Meydanı döşeli m- ola
Meleşir gelir kuzusu
Koyunu koşalı m- ola.
Aşağı ovada bağı
Elinde sancağı tuğu
Söylesinde Denek dağı
Mor menevseli mi ola.
Kevserinden suyun içer
Odasına konan göçer
Kurban kesip ekmek saçar
Göynü çar köseli m- ola
Aptalının Dervişinin
Gitmez coşu cümbüşünün
Konusunun komşusunun
Beyli paşalı m- ola
Talip olan eşik bekler.
Eşikte hak vardır Haklar
Hüseynim der bu emekler
Varır Hakka ulaşır mı ola
Dedemin
Keskin illerinde Denek Dağında
Mekanım gördüm Hasan Dedemin
Tekkesi türbesi Hazır yanında
Kandilleri yanar Hasan Dedemin
Kalkar senin Dervişlerin boşanır
Tekkeni, türbeni gören Ruşenir
Şah Otman Babadan kuşak kuşanır
Tacı ordan gelir Hasan Dedemin
Hüseynim iraktan gördü zar etti
Erişip kırkların semahın tuttu
Doksan bir kelam bildi hatm-etti
Dört kitaptan ilmi Hasan Dedemin
Hasan Dede
Medet mürüvvet kapına geldim
Muradım, maksudum ver Hasan Dede
Ulu dergahına yüzümü sürdüm
Evladı Rusülsun nur Hasan Dede.
Ziyaretim bu üç oldu köyüne
İkrar ile, imanım var soyuna
Yüzsüre gelmişim haki payine
Yareme merhemin sür Hasan Dede
Dillerde söylenir şöhretin şanın
Bir Veliyullahsın boldur ihsanın
Belli mucizatın çoktur nişanın
Tarihlerde ismin var Hasan Dede
Horasandan sökün ettin Uruma
Yalvarırım Hacı Bektaş pirime
Kul beşerdir bakma günahlarıma
Kalma kusurlara nur Hasan Dede
“VEYSELİ” söyleten senin himmetin
On sekiz bin alem ediyor metin
Sevenlerden esirgeme Rahmetin
İmamlar aşkına ver Hasan Dede
Hasan Dede
Kainatı Hatmeylemiş
Ehli haldir Hasan Dede.
Erenlerin Kovanında
Olmuş baldır Hasan Dede.
Gülleri var bahçesinde
Bülbür öter hak sesinde
Kevser akar nefesinde.
Sönmez aşktır Hasan Dede.
Hü çekerek Hakka ermiş
Uzağ yakında görmüş
Canı cananına vermiş
Bir Sultandır Hasan Dede.
Fanilikle güreşmiştir
Ölmezliğe ulaşmıştır.
Aşık sehrini dolaşmıştır
Başa tacdır Hasan Dede.
Muhammed, Ali izinde
Hakkı söyler her sözünde
Fakir “RIZANIN” özünde
Piru paktır Hasan Dede.
Kendini bil
Senin ilacın sende olduğu halde, bilmiyorsun. İlletinde yine sende olduğu halde görmüyorsun. Sen kendini küçük bir cisim sanırsın, halbuki büyük alem sende saklıdır bilmiyorsun..
Sen öyle apacık bir kitapsınki, gizli olan şeyler o kitabın harfleriyle meydana çıkar, okunur.
Sen vücutsun senin harice ihtiyacın yok. Sende mevcut olan şeyler kitaba gelmez. Kainat kitabında yazılı olan şeylerin hepisi senden çıkmıştır.
Değildir
Dervişlik hırkada, tacda değildir
Hararet nardadır sacda değildir
Her ne arar isen kendinde ara
Kudüsde, Mekkede, Hacda değildir.
Sakın bir kimsenin gönlünü yıkma
Gerçek erenlerin sözünden çıkma
Eğer insan isen ölmessin korkma
Aşığı kurt yemez ucda değildir.
Hacı Bektaşı Veli.
Seni
Aşkın aldı benden beni
Bana seni gerek seni
Ben yanarım dünü günü
Bana seni gerek seni
Ne varlığa sevinirim
Ne yokluğa yerinirim
Aşkın ile avunurem
Bana seni gerek seni
Aşkın aşıklar öldürür
Aşk denize daldırır
Tecelli ile doldurur
Bana seni gerek seni
Aşkın şarabında içem
Mecnun olup dağa düşem
Sensin dünü gün endişem
Bana seni gerek seni
Sultanım başım tacısın
Aşıkların muhtacısın
Benim canım miracısın
Bana seni gerek seni
Sofilere sohbet gerek
Ahilere ahret gerek
Mecnunlara leyla gerek
Bana seni gerek seni
Eğer beni öldürseler
Külum göğe savursalar
Toprağım anda çağıra
Bana seni gerek seni
Cennet cennet dedikleri
Bir kaç köşkle bir kaç huri
İsteyene ver sen anı
Bana seni gerek seni
“YUNUS” durur benim adım
Gün geçtikçe artar odum
İki cihanda marsudum
Bana seni gerek seni.
Aşk olsun
Vücudum şehrini seyran eyledim
Didar ile muhabbete aşk olsun.
Heman bir nesnede kaldı nazarım
Didar ile muhabbete aşk olsun
Aşkın cüş eyledi geçtim serimden
Gün beğun artıyor aşkım nurundan
Hayır gülbenk aldım gani pirimden
Didar ile muhabbete aşk olsun.
Kudret kandilinden attı taneyi
İndi levh üzerine kurdu binayı
Cümbüşe getiren çarhı fenayı
Didar ile muhabbete aşk olsun.
Fil yükün yükleme karınca çekmez
Türlü reyhan çoktur gül gibi kokmaz
Dünya malın verse bize gerekmez
Didar ile muhabbete aşk olsun.
Hakla olur aşıkların her işi
Hakir görme bunda fakir dervişi
Pirim “HATAYİ”dir cümlenin başı
Didar ile muhabbete aşk olsun.
Olursa
Temennaya geldim erenler size
Temenna edeyim destur olursa
Mürvet kapıların bağlama bize
İçeri gireyim destur olursa
Pirim deyu divanına geçeyim
Destinizden abu hayat içeyim
İzniniz olursa ağzım açayım
Bir mana söyleyim destur olursa
Talip günahlardır pir meydanında
Zülfikar oynuyor durmaz kınında
Rehberin önünde er duvanında
Kemerbest olayım destur olursa
Rehbere bağlıdır Talibin başı
Durmadan akıyor didemin yaşı
Arafat dağında ismail koçu
Erkana düşeyim destur olursa
“PİR SULTAN APTALIM” der güzel sahım
Günahlıyım arşa akıyor ahım
Pire kurban olsun bu tatlı canını
Tercüman olayım destur olursa.
Nasihat
Sana bir nasihatım var,
Gel yanıma hele kardeş,
Uzakta arayıp gezme,
Gitme elden, ele kardeş..
Yarar isen dosta yara,
Bulasın derdine çare,
Her suyun gecidin ara,
Gitmeyesin sele kardeş..
Dinle okunan fermanı,
Bulasın derde dermanı,
Terse savurma harmanı,
Tane gider yele kardeş..
Harama sunma elini,
Kötüden sakın belini,
Bazen hıfzeyle dilini,
Dilden gelir bela kardeş..
Bu bendimiz Bektaşiye,
Sırrını açma naşiye,
Uyma hal bilmez kişiye,
Taş getirir yola kardeş..
İman eyle kıraate,
Düşmiyesin siyasete,
Karga isen necasete,
Arı isen bala kardeş..
“KATİBİM” geldim cihane,
Çok şükür olsun süphane,
Halin arzeyle Sultane,
Minnet etme kula kardeş..
Tarihi bir vesika
Katip Çelebi’nin Cihannüma adlı eserinin 644 üncü safyfasında Hicri 1145 de Hasan Dede Köyü hakkında şunlar yazılıdır.
“Çukurcak Engürü’den bir merhale Şarkda Kasabasız bir kazadır Alma dağı bunun yaylağıdır. Bir ruh’u bülend ve hoş abu yaylakları ve çam ve ardıç ve sair esnaf, escara müstemil bir meşhur dağdır. Yörükan Ankara’da Livai Ankara’da sakin Yörükane müteallik bir kazadır. Kadıları şehirden şehire gezip maslahatların görür. Mahsus yeri yoktur. Haymana Alma dağı zeylinde çukurcak bunun şimalinde Engürü’nün nahyesi ve havassı hümayundandır. Kurası mamur ve halkı mizyaf ve müsafir dostlardır. Bir ucu ta Turgut eline ulaşır. Ve bu nahyede bir germabei Hüdayi vardır ki balçıgına marazlı girip şifa bulur. Bu nahye halkı ekser atlar ve develer beslerler ki alası bunda bulunur” denmektedir.
Ayrıca Ekim ve Eylül 1954 tarihli 236, 237 sayılı Türk Yurdu Mecmuasında Enver Behnan Şapolyo “Ankara Beydili Aşireti ve Şair Hasan Dede başlıkları altında Hasan Dede ve Hasan Dede Köyü ile ilgili tetkiklerini neşretmiş ve birinci Kanun 1937 tarihli 58 sayılı ÜLKÜ dergisinde de Naci Kum XVII” Asır Halk şairlerinden Budala hakkında notlar başlığı altındaki incelemesinde Hasan Dede’ye mühim yer vermiştir.
Kahramanlığı, Cengaverliği ve Aşıklığı ile gönülleri fethetmiş bulunan atların ve develerin en alasını bulunduran Hasan Dede hakkında daha bir çok eserlerde kayıtlar mevcuttur. Biz bunlardan birini buraya aldık.
Zevkim, neş’em varlığım,
Ahdim ile ikrarımdır.
Her işimde, öz nefsime,
Hakim olan vicdanımdır.
![TÜRBELERİMİZ...[ahteri]](https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEjasZLpnDlJQtwLzJS2-RU68NdJrwbrsm8nd6RFwI79q5RXDCQd3Gy8QBcTYWRMxtcBGiHUCH_ViT1yfngsl_YNVCAALesCPOKkFcJ3GfMkJOhoFm_2I-yXoTesNaANDJVfvoIiETG39qWghEg95q4ZWZTGFTmymqvyhsa-FwqyRAwl3HOX3pcPPFKyM7U=s1006)
Müslüman Türklerin Develi’deki ilk tarihi zenginlikleri Selçuklular dönemine rastlar.Bugün Dev Ali, Seyit Şerif, Hızır İlyas Türbeleri ile Siva Sitti Hatun Camii (1282) ve Hz.Ali’nin atı “Düldül’ün kaya üzerindeki Hz.Ali’nin atı “Düldül’ün ayak izi bugün ayakta kalan somut kültür hazinelerimizdir.
