Bulak Mustafa Paşa Türbesi
Eyüp Camii kıblesi yönünde, camiinin dış avlusuna açılan musalla kapısı ile Şehzadeler Türbesi’nin hemen sağ tarafındadır.
Yapı tamamen kesme küfeki taşından ve sekizgen planlıdır. Sekiz kesme taş ayak kas kemerleri ve alçak kasnak üzerine oturan dilimli kubbeyi taşır. Kalın ayakların arasına, on ikigenlerin kesişmesinden oluşan geometrik mermer şebeke korkuluklar yerleştirilmiştir. Ayakların arası iç içe iki sivri kemerlidir. Her cephede armudi silmeler görülmektedir.
Yol seviyesi yükseldiğinden türbenin kaidesi çukurda kalmiştir. Türbe çok harap durumda iken, 1942 – 1944 tarihleri arasinda iyi bir restorasyonla kurtarildiği kaynaklarda belirtilmektedir.
Kubbe içinde kalem işi süslemeler vardır. Kubbede sarı renk zemin üzerine alt kisimlarda kirmizi ve mavi zemin üzerinde palmetli şemse motifleri ve kirmizi zemin üzerine bitkisel süslemeli bir madalyon merkezde bulunmaktadir. Süslemeler restore edilmiştir.
Yapi kitabesi yoktur. Ancak tamirlerle ilgili kitabeler ve mezar taşlarının yazıları bazi tarihler verir. Eski giriş üzerindeki tamir kitabesi 1819, yandaki payedeki tamir kitabesi 1633 tarihlidir.
Mecmuâ-i Tevârih’ te bahsedilen 1077 / 1666 tarihli kitabe ise bulunamiştir. Ancak Mecmua-i Tevârih yazarı Ayvansaraylı Hâfız Hüseyin Efendi şu bilgiyi vermektedir:
Kaymakçılar karsisinda Plak Mustafa Paşa’ nin türbesinin tak-ı bâlâsinda su kitabe vardir:
Kapûdân idi vezâretle Süleyman Han’a
Cân ü basiyle gazâ eyler idi düsmâna
Âkibet zevrâk-iömrüne esüb bâd-i ecel
Düstü cismi gemisi rahmet-i bahr-i ummâna
Düstü cismi gemisi rahmet-i bahr-i ummaâna
Muntazir vâdi-i hayretle el açmis der kim
Gel du-â eyle Plak Mustafa Pasa cânâ
1077 (1666)
Giriş Kapısı üzerinde şu tamir kitabesi vardir :
“ Târih-i tâ’mir bâid mütevelli-i vakf Mehemmed
Tahir. 1234 Ra.( Ocak-1819)”
Bunun sağ tarafinda ise şu kitabe mevcuttur.
“Bu türbe, Sultan Süleyman’ inKapûdâni Plak Mustafa Pasa / nindir. Tâ’mirine sebeb olan mütevellisi Sirozlu Haci Ahmed Aga / rûhiçün fâtiha. Sene 1043 (1633)”
Türbede Bulak Mustafa Paşa, hanımı ve Bekir Bey’e ait olmak üzere üç mezar vardir. Yol tarafından bakıldığında soldaki birinci mezar mermerden yapılmıştır ve vazo içinde gül, zeren, lale gibi çiçek kabartmalari ve madalyonlarla süslenmiş mezar taşında kitabe yoktur. Ancak süslemesinden Bulak Mustafa Paşa’nın hanımına ait oldugu tahmin edilebilir.
Ortadaki Mustafa Pasa’ya aittir ve mermerden yapılmıştir. Ayak taşındaki
kitabe beş satır olup târih beyti şudur:
Irtihâlin didi pir hurd târihim
Mustafa Pasa merhum ide izzeti daima
Bulak Mustafa Paşa türbesinin bir ara bakımsız kalarak etrafının kapandığı fakat güzel bir çalışma ile daha sonraları tekrar açılarak aslına uygun biçimde onarımının yapıldıgı yine kaynaklardan anlaşılmaktadır.