Gadir Mescidi

Gadir Mescidi

Gadir Mescidi'nin tahrip edildikten sonraki hali

Gadir Mescidi, tam olarak Peygamber Efendimizin (s), Hz. Ali’nin (as) velayet ve imametini ilan ettiği, Gadir-i Hum hutbesini irad buyurduğu yerde, Hz. Peygamber'in öğle namazını eda ettiği su birikintisi ile göze arasında inşa edilmiştir. Mescidin coğrafî konumunu bildiren rivayetlerinde Bekrî ve el-Hamevî, bu mescitten Nebi Mescidi diye bahsetmektedirler. Nitekim siyer müellifleri Vâkıdî ve İbn Hişâm'ın rivayetlerine göre sahabîler, Hz. Peygamber'in namaz kıldığı yerleri mukaddes sayarak orada mescid bina etmişlerdir. Vâkıdî bu şekilde yapılmış on beş, İbn İshâk'tan nakleden İbn Hişâm ise on yedi mescidin ismini saymaktadır. Dr. Caferiyan ise bu rivayetleri nakletmez, mescidi Şiîlerin yaptığı görüşündedir. İnşa edildiği tarihten itibaren Ehl-i Beyt İmamları (as), Şiîleri bu mescide gitmeye teşvik etmişlerdir.

Kuleynî’nin el-Kâfi’de naklettiğine göre İmam Cafer es-Sadık’la Medine’den Mekke’ye yolculuk eden Hassan Cemmal şöyle rivayet eder: Gadir Mescidi’ne vardığımızda Efendimiz mescidin sol tarafına bakıp, “Burası Resulullah’ın durduğu yerdir. Ben kimin mevlası isem Ali de onun mevlasıdır,’ sözünü burada söylemişti,” dedi.

Yine aynı kaynakta yer alan bir başka hadisinde İmam Cafer es-Sadık, Resulullah’ın Hz. Ali'yi imam tayin ettiği, Allah’ın hakkı aşikâr ettiği yere inşa edilen Gadir Mescidi’nde namaz kılmanın müstehap olduğunu söyler. Bu yüzden Mekke’ye giden Şiî hacı kafileleri, Gadir Mescidi’ni ziyaret etme imkânı olduğunda mutlaka bu mescide gidip namaz kılmışlardır.

Şehid-i Evvel diye tanınan Muhammed b. Mekkî (ö. 1384) kendi zamanında mescidin yalnızca duvarlarının durduğunu ve hac güzergâhının genellikle mescidin yanından geçtiğini haber vermektedir.

Seyyid Muhsin Emin (ö. 1953), Şeyh Ensarî (ö. 1864) döneminde Hindistanlı Şiî padişahların bu mescidi onardığını bildirmektedir.

Gadir Mescidi'nin tahrip edildikten sonraki hali

Farsça haber sitelerinde yer alan bilgilere göre Gadir Mescidi, mukaddes mekânları ziyaret etmeyi şirk telakki eden Vahhabilerce yıkılmıştır. İlgili haberi buradan okuyabilirsiniz. Fotoğraflar bu haberden alınmıştır.

Ertuğrul Ertekin

________________
kaynak: Abdülhadi Fazlî, “Tavsif-i Coğrafya-yi ve Tarihî-i Gadir-i Hum”, Gulistan-ı Kur’ân, 1379, Sayı: 6, s. 6-11; Resul Caferiyan, “Atlas-ı Şia”, Tahran 1391, s. 16.

İmam Ali Makamı Kerbela

 İmam Ali  Makamı

  Kerbela

İmam Ali Makamı'nın eyvanı

Kerbelâ

Kerbela’nın merkezinde, Beynelharemeyn civarında, Belveş Meydanı yakınında, İmam Ali (as) Makamı vardı. Bu makam, 1930’lu yıllarda Faysal Caddesini genişletme çalışmaları sırasında Mutasarrıf Salih Cebr tarafından yıktırılmış, bundan sonra da caddeye İmam Ali Caddesi adı verilmiştir.

Kerbela'daki İmam Ali Makamı hakkında bilinenler oldukça azdır. Eyvanın yukarıdaki fotoğrafı, Muhammed Said Turayhi'nin çıkardığı Mevsim dergisinde yayımlanmıştır. 

1853 yılında Kerbela’yı ziyaret eden Avrupalı seyyah ve arkeolog William Luftes bu makamı görmüştür. Makamı şöyle anlatır: Kerbela dervazelerinin (şehir kapılarının) dışında küçük bir mescid vardı. Mescid, halkın anlattığına göre, İmam Ali'nin meşhur rüyayı gördüğü çadırının yerine yapılmıştır. 12 köşeli, 6 kapılı, dışında bir eyvan bulunan mescidin tavanını sütunlar taşımaktadır.

Avrupalı seyyah kitabında yapıya dair halk söylencelerini nakletmiştir. Halkın anlattığına göre İmam Ali Sıffin Savaşı’na giderken Kerbela'da konaklamış, burada kurulan çadırda oğlu Hüseyin'in şehid edileceğine dair bir rüya görmüş ve rüyasını ashabına anlatmıştır.

Hadisenin aslı tarih ve hadis kaynaklarında rivayet olunmuştur. Bu rivayetlerden bazılarını aşağıda naklediyoruz:

İbn Abbas şöyle rivayet etmiştir: 

Hz. Ali Sıffin Savaşı’na gittiğinde ben de onunla birlikteydim. Fırat nehri yanında bulunan Neyneva’ya (Kerbela) vardığımızda durdu ve yüksek sesle “Ey İbn Abbas, burayı bilir misin?” diye sordu. Ben “Hayır, ey Emirelmüminin!” cevabını verince şöyle buyurdu: “Eğer burayı bilseydin benim gibi ağlar, gözyaşı dökmeden buradan geçemezdin.”

Hz. Ali bunu dedikten sonra ağlamaya başladı; ağlamaktan sakalı ıslandı, gözyaşları göğsüne süzülüyordu. Onun bu halini görünce biz de ağlamaya başladık. Hz. Ali bir yandan ağlıyor, bir yandan şunları söylüyordu:

“Ah, ah! Benimle Ebu Süfyan oğulları arasında ne gibi bir ilişki olabilir? Benimle küfür velilerinin, şeytan hizbinin ne ilişiği vardır? Sabret ve sabırlı ol ey Eba Abdillah! Senin onlardan çektiklerinin aynısını baban da çekti.”

Abdullah b. Neci babasından şöyle nakler:

Hz. Ali ile Sıffin Savaşı’na gidiyorduk. Neyneva denilen yere vardığımızda, Hz. Ali ağlamaya başladı; gözünden akan yaşlar toprağı ıslatıyordu. Sonra şöyle seslendi: “Ey Eba Abdillah, Fırat nehri kenarında sabırlı ol. Sabırlı ol ey Eba Abdillah!”

Neci şöyle ekler: Meselenin ne olduğunu sorduğumuzda Ali şöyle buyurdu:

Bir gün Resulullah’ın yanına gitmiştim; onu ağlarken buldum. “Ey Allah Resulü! Niçin ağlıyorsunuz? Yoksa sizi kızdıran mı oldu?” diye sordum. Şöyle buyurdu: “Hayır, Cebrail sen gelmeden biraz önce buradaydı ve bana, Hüseyin’in Fırat nehrinin yanında şehid olacağı haberini verdi. Cebrail bana, ‘Onun (Hüseyin’in şehid olacağı) toprağını görmek ister misin?’ dediğinde, evet, dedim. Elini uzatıp bana bir avuç toprak verdi. İşte bu yüzden ağlıyorum.”

Esbağ b. Nubate ve Hasan b. Kesir şöyle rivayet etmiştir:

Sıffin Savaşı yolculuğunda Neyneva denen yere varmıştık. Hz. Ali’ye oranın Kerbela olduğu söylenince, (ağlayarak,) “Bela ve üzüntü yeridir.” buyurdu. Sonra eliyle bir yere işaret ederek, “Burası, bineklerinden inecekleri, yüklerini indirecekleri yerdir. Develerinin çökeceği yer de burası.” dedi. Sonra bir başka yeri işaret ederek, “Burası da kanlarının akıtılacağı yer.” buyurdu.

Esbağ b. Nubate’nin rivayetinde Hz. Ali’nin sözlerinin devamında şöyle buyurduğu geçer: “Resulullah’ın hanedanından bir bölük bu alanda öldürülecek; onların hâline yer ve gök ağlayacak.”

Ertuğrul Ertekin

Fotoğrafı Kerbela’dan gönderen Hz. Ebulfazl Abbas Türbesi Müdürlüğü’nde müdür yardımcısı olan Salah es-Sirac’a ve hadisleri tahric eden Abbas Kazımî Hocam’a teşekkür ederim.

_______________

kaynak: Dırasat havle'l-Kerbela, s.127; Musa Güneş, Kerbela Şehidlerine Ağlamak, Kevser Yayınları, 2. baskı, İstanbul 2014.

Otman Baba Türbesi

Otman Baba Türbesi

 Ehl-i Beyt Konulu Duvar Resimleri

16. yüzyılda bina edilen büyük türbelerden ilki olan Otman Baba Türbesi, Haskova yöresi Teketo Köyü’ndedir. Türbede, Alevî-Bektaşî zümrelerince kutupların kutbu kabul edilen Kalenderî şeyhi Otman Baba’nın (ö. 883/1478) mezarı bulunmaktadır. Otman Baba, Balkanlar’da 15. yüzyıl Kalenderîliğine damgasını vurmuş, etkisi sonraki dönemlerde devam etmiştir. 16. yüzyılda Kalenderî-Bektaşî-Hurûfî bağlamında şiirler söyleyen Muhyiddin Abdal onu “ululardan ulu, yedi iklim dört köşeye, arşa kürse tolu” bir şahsiyet olarak tanıtır. Otman Baba’nın halifesi Akyazılı Sultan’dan sonra kutbiyyet makamına geçtiğine inanılan Demir Baba’nın abdalları Otman Baba’ya saygı duymuşlar, sık sık türbesini ziyaret etmişler ve bu ziyaretin en büyük kerem olduğunu ifade etmişlerdir.

Otman Baba Türbesi II. Bayezid (1418-1512) zamanında inşa edilmiştir. Evliya Çelebi’nin aktardığı kitabesine göre türbe 912/1507 yılında bina edilmiştir. Bu türbede iki sembolik mezar mevcuttur. Bir inanca göre bu sembolik mezarlar Hz. Ali’nin oğullarına, başka bir rivayete göre Otman Baba’nın kendi oğulları olan Hasan ve Hüseyin’e aittir (resim 1). 

 

resim 1: Hasan ve Hüseyin Türbesi

İki mezarın ortak bir mezar taşı vardır (resim 2). Üzerinde herhangi bir isim bulunmayan mezar taşında 1193/1779-80 tarihi okunabilmiştir.

resim: 2 Hasan ve Hüseyin'in sandukası

Türbede Ehlibeyt, Oniki İmam ve Hz. İbrahim’in Hz. İsmail’i kurban etmesi olmak üzere üç duvar resmi mevcuttur. Resimler amatör ressam Hasköylü Aleksandır Rosenov Terziev tarafından yapılmıştır. Hıristiyan olan Aleksandır resimleri 1993 yılında, rüyasında Otman Baba’dan uzun ömürlü olacağına dair müjde alan arkadaşı Şenol’un türbeye hayır yapmak istemesi üzerine çizmiştir.

resim 3: Oniki İmam

Ressam ilk önce Oniki İmam konulu sahneyi çizmiştir (resim 3). İmamlar bir sırada dizili, karşıya bakarak oturmuş olarak çizilmiştir. Merkezî konumda olan İmam Ali tasvirinin altında Türkçe Oniki İmam yazılıdır. Bu yazının altında resimdeki diğer İmamların isimleri yazılıdır. Onikinci İmam’ın ismi yoktur. İmam Mehdi resimde İmam Ali tasvirinin arkasında bulunan nurun arasında ikinci planda çizilmiştir. Bazı İmamların ismi yanlış yazılmıştır. Resmin üstündeki Arapça yazı taklit olduğundan okunamamaktadır.

resim 4: Pence-i Âl-i Abâ

Ressam daha sonra Ehl-i Beyt konulu resmi çizmiştir (resim 4). Bu sahnede Hz. Muhammed, Hz. Ali, Hz. Fatıma ve oğulları Hz. Hasan ile Hz. Hüseyin olmak üzere Âl-i Abâ çizilmiştir. Arka planda Cebrail bulunmaktadır. Resmin altında Türkçe “Pence-i Âl-i Abâ: Muhammed, Ali, Fatime, Hasan, Hüseyin –arkadaki melek Cibal-i Emin’i temsil eder” yazılıdır.

resim 5: Hz. Ali portresi

Otman Baba Türbesi’nde ayrıca beş adet tablo bulunmaktadır. Hz. Ali’yi tasvir eden tablo (resim 5) 90x120 cm olup altında Türkçe “Hazret-i Ali’nin resmi. Oldu seyfinde anın din-i Muhammed aşikâr. La fetâ illa la Seyfe illa Zülfikâr” yazılıdır.

Ertuğrul Ertekin

_________________

kaynak: Lyubomir Mikov, Bulgaristan'da Alevi-Bektaşi Kültürü, İstanbul 2008; Haşim Şahin,“Otman Baba”.

 İmam Ali (as) Pınarı Ziyaretgâhı

Deyr ez-Zur..SURİYE

İmam Ali (as) Pınarı Ziyaretgâhı, Meyadin’dedir. Meyadin, Suriye’nin doğusundaki Deyr ez-Zur eyaletinin başşehri Deyr ez-Zur’a 45 km mesafede yer almaktadır. Fırat Nehri’nin sağ yakasındaki bu küçük şehir, erken dönem İslâm tarihinin önemli bir şehri olan Rahbe’nin kalıntıları üzerine kurulmuştur. Rahbe ise, Abbasî halifesi Harunürreşid (hilafet:170-193/786-809) zamanında Malik b. Tavk tarafından kurulmuştur.[1] Bu yüzden kaynaklarda bu şehirden, “Malik b. Tavk’ın Rahbesi” (Rahbetü Malik b. Tavk) diye söz edilmiştir.

1306/1889 yılında hac yolculuğu esnasında Meyadin’den geçen Kaçarlar dönemi devlet adamı Muhammed Rıza Zahirülmülk seyahatnamesinde, bölge halkının Rahbe Kalesi’nin Hz. Ali (as) tarafından fethedildiğine inandığını nakletmektedir:

“Kale halkı kâfir imiş. İyilik yapanların öncüsü ve kâfirlerin katili Hz. Ali, güç kullanarak Kale’yi fethetmiş, sonra da yıkmış.”[2]

Kanaatimizce bu halk inancının kaynağı, Rahbe Kalesi’nin güneyinde yer alan ve Hz. Ali’ye nispet edilen pınardır.

Hz. Ali’ye nispet edilen ve bölge halkı tarafından Ayn-ı Ali adı verilen İmam Ali Pınarı, söylenceye göre, Hz. Ali’nin atının nalını yere vurması neticesinde veya devesinin buraya çökmesinden sonra kaynamaya başlamıştır.

Pınarın biraz ilerisinde, Fırat Nehri’ne komşu ovanın kaya duvarları boyunda bulunan tepenin üzerinde tarihî bir minarenin kalıntıları bulunmaktadır. Bu minare, yıkılmış bir mescid veya ziyaretgâhın günümüze ulaşan tek parçasıdır. Sekiz köşeli bu minarenin uzunluğu on üç metredir ve tuğladan örülmüştür.

Bazı tarih kaynaklarında, Rahbe şehrinde Hz. Ali’ye nispet edilen Meşhedü’l-Buk adında bir ziyaretgâhtan söz edilmiştir. Şiî kaynaklara göre Meşhedü’l-Buk, Hz. Ali’nin Sıffin Savaşı’na giderken gösterdiği bir kerametin gerçekleştiği yerde bina edilmiş bir ziyaretgâhtır.

Deylem veziri Fahrüddevle Ebu’l-Abbas Ahmed b. İbrahim Dubbî (ö. 398/1008) bir şiirinde Meşhedü’l-Buk’a ve Hz. Ali’nin kerametine işaret etmiştir:[3]

“Malik’in Rahbe’sinin oralardan duydu,

Dımaşk’tan yükselen borazan naralarını,

Neşeyle yankılanarak. (Ali) ashabına şöyle dedi:

Bu Hind’in oğludur, hızla asker sevk ediyor.”

Bu şiir, en azından IV./X. yüzyıldan itibaren bu ziyaretgâhın Şiîlerce bilindiğini göstermektedir.

Kutbüddin Ravendî (ö. 573/1187) bu ziyaretgâhtan ve Hz. Ali’nin burada gösterdiği kerametten söz etmiştir; ancak ziyaretgâhın Rahbe’de bulunduğuna değinmemiştir:

“Müminlerin Emiri Sıffin’e hareket ettiğinde, Dımaşk’a yüz fersah mesafede bulunan bir sahrada konakladı ve orada namaz kıldı. Namazdan sonra şükür secdesi yapıp şöyle dedi: ‘Muâviye’nin Dımaşk’tan ayrıldığını bildiren borazanların sesini duyuyorum.’ O günün tarihini not ettiler. Sonra Muâviye’nin tam da Hz. Ali’nin bu sözü söylediği gün Dımaşk’tan ayrıldığını gördüler. Sonradan oraya Meşhedü’l-Buk adı verilen bir ziyaretgâh bina edildi.”[4]

İbn Şehraşub (ö. 588/1192) da, Tâlib Oğulları’nın menkıbelerini yazdığı kitabında, Hz. Ali’nin kerametlerinden söz ederken bu ziyaretgâha da değinmiştir:

“Şam’ın Rahbe (bölge)sindeki Meşhedü’l-Buk’un aslı şudur: Ali (bu mekânda konaklamışken) Muâviye’nin ordusunun Dımaşk’tan ayrıldığını bildiren borazanların çalındığını haber vermiştir. O, on sekiz günlük mesafeden borazanların sesini işitmiştir ve bu, olağan üstü bir hadisedir.”[5]

Ziyaretgâhlar hakkında bir kitap kaleme alan Ali b. Ebi Bekir Herevî (ö. 611/1215) ise bu ziyaretgâh hakkında şu bilgileri verir:

“Rahbe’nin dışında Meşhedü’l-Buk vardır. Burası Ali b. Ebi Tâlib’in, Muâviye ile savaşa giderken konakladığı mekândır.”[6]

Muhtemelen tarih kaynaklarında sözü edilen Meşhedü’l-Buk, günümüze yalnızca minaresi ulaşan bu mescid veya ziyaretgâhtır. Nitekim Memluklular döneminde bu bölgede Meşhed adında bir köy olduğu bilinmektedir.[7]

Şayet haber ajanslarının geçtiği haber doğru ise, ne yazık ki bu ziyaretgâhın kalıntıları, geçtiğimiz Eylül ayında, tekfirci bir terör örgütü olan Irak ve Şam İslâm Devleti’nce (IŞİD) yıkılmıştır.

Yazıda yer alan fotoğraflar, Ahmad Khamehyar tarafından, 23 Eylül 2006 tarihinde çekilmiştir.

Ahmad Khamehyar

Çeviri: Ertuğrul Ertekin

[1] el-Hamevî, Mucemü’l-buldan, c. 3, s. 34; Mustafa Talas, el-Mucemü’l-coğrafî li’l-kutri’l-Arabî es-Surî, c. 5, s. 376.

[2] Muhammed Rıza Zahirülmülk, “Sefername”, Sefernamehâ-yi Hacc-i Kacarî, haz. Resul Caferiyan, c. 5, s. 655.

[3] İbn Şehraşub, Menakibu Âl-i Tâlib, c. 2, s. 334.

[4] Kutbeddin Ravendî, el-Haraic ve’l-ceraih, c. 2, s. 916.

[5] İbn Şehraşub, age., c. 2, s. 334.

[6] Ali b. Ebi Bekir Herevî, el-İşarat ile’l-marifeti’z-ziyarat, s. 67.

[7] Ahmed Şevhan, Tarihu Deyrizzur, s. 38.

ALINTIDIR.

http://tr.islamicshrines.net/?p=22

İMAMZADE ŞAH ZEYD TÜRBESİ

İSFAHAN

Isfahan’ın Heşt Beheşt Caddesi’nde bulunan İmamzade Şah Zeyd Türbesi, şehir ve bölge halkınca sıkça ziyaret edilen türbelerin başında gelmektedir. Bu türbede bulunan kabir, bir müddet öncesine kadar, türbenin eski giriş kapısının sol kanadında bulunan 994/1585-86 tarihli kitabedeki kayda istinaden, İmam Zeynelabidin’in (as) oğlu Zeyd’e (ö. 122/740) izafe ediliyordu.

Merhum Muslihüddin Mehdevî, yaptığı araştırmalar sonucunda, bu türbede medfun bulunan İmamzade Şah Zeyd’in şeceresini ortaya çıkarmıştır. Buna göre tam adının Ebu Yala Zeyd olduğunu öğrendiğimiz imamzadenin şeceresi şu şekildedir: Ebu Yala Zeyd b. Ebu’l-Kasım Ali b. Ebu’l-Hasan Muhammed b. Ebu Muhammed Yahya el-İtre b. Ebi’l-Hüseyin Muhammed b. Ebu Cafer Ahmed b. Muhammed el-Ekber Zübare b. Ebi Abdullah el-Mefkûd b. Ebi’l-Hasan el-Mekfûf b. Hasan el-Eftas b. Ali Asgar b. İmam Zeynelabidin.

Şecerename, Şah Zeyd’in İmam Zeynelabidin’in on birinci kuşaktan torunu olduğunu ortaya koymaktadır. Bu şecerename İran Vakıflar Kurumu’nca teyit edilmiş ve türbenin kitabesine hakkolunmuştur.

Türbenin mevcut binası Safevîler döneminde inşa edilmiştir. Türbenin giriş kapısının sol kanadında okunabilen 994/1585-86 tarihi, binanın Sultan Muhammed Hüdabende (saltanat: 985-996/1578-1587) zamanında inşa edildiğini veya bu dönemde tamir edildiğini gösteriyor olabilir.

Türbenin sağ üst kısmında bulunan kitabe, binanın 1097/1685-86 yılında, Safevî şahı Süleyman (saltanat: 1077-1105/ 1666–1694) döneminde tamir ve restore edildiğini göstermektedir. Türbenin kubbesini süsleyen çiniler de, Isfahan’daki Taht-ı Fulâd Kabristanı’nın çinilerine benzemektedir. Bu kubbeyi aynı padişah döneminde Mirza Rafia yapmıştır.

Türbeyi Isfahan’daki türbeler arasında ayrıcalıklı bir yere oturtan karakteristik özelliklerinden biri, sanduka odasının iç duvarlarına işlenen duvar resimleridir. Odanın duvarlarını boydan boya kaplayan ve son dönemin seçkin dinî halk resimleri örneklerinden sayılan bu duvar resimlerinde Âşura Günü’nde ve sonrasında yaşananlar anlatılmıştır.

Resimlerin ne zaman yapıldığı konusunda tek bir görüş bulunmamaktadır. Gerek üslup açısından gerek altlarına yazılan 1323/1905-6 tarihinden, resimlerin XIV/XIX. yüzyılın ilk yarısında yapıldıkları düşünülebilir. Nitekim sanat tarihçisi Lütfullah Hünerfer de duvar resimlerinin bu dönemin ünlü ressamı Seyydi Abbas Agamirî’ye ait olduğu kanaatindedir. Türbenin duvar resimleri 1369/1990 yılında İran Kültürel Miras Kurumu’nun denetiminde, Isfahan Vakıflar Müdürlüğü tarafından restore edilmiştir.

Duvar resimleri konu bakımından birbirlerinden bağıntısız değildir. Bununla birlikte, ana konuyu belirleyen meclis tabir edilen birkaç büyük resmin etrafında daha küçük resimler göze çarpmaktadır. Resimler, Hz. Ebulfazl Abbas’ın Ehl-i Beyt kadınlarıyla vedalaşma sahnesiyle başlar ve Kerbelâ şehidlerinin kesik başlarının Yezid’in meclisinde sergilenmesiyle son bulur. Ali Ekber’in İmam Hüseyin’in kucağında can verdiği sahneye kadar resimlerde olayların zaman bakımından sırası takip edilmiştir.

Yazımızın devamında kısaca resimleri açıklamak, mümkün mertebe ikonografik çözümlemelerini yapmak istiyoruz:

Sanduka odasının kuzey cephesinin doğu duvarının yarısını kaplayan ilk mecliste (sahnede), Hz. Ebulfazl Abbas’ın İmam Hüseyin’in kızı Sekine ve diğer Ehl-i Beyt kadınlarıyla vedalaşması resimlenmiştir. Resimde at üzerinde gösterilen Ebulfazl Abbas, sol tarafında yer alan yüzü peçeli, siyah çarşaflı Ehl-i Beyt kadınlarından daha büyük çizilmiştir. (resim 1)

 Ebulfazl Abbas’ın sol üst kısmında, haymeler/çadırlar ile İmam Hasan’ın (as) oğlu Abdullah; sağ üst kısmında ise Kasım b. Hasan’ın Ezrak’ın oğullarıyla çarpışması sahnesi görülmektedir. (resim 2)

 Kasım’ın meclisinin hemen yanında Ali Ekber’in Şarik b. Şis’le savaştığı sahne yer almaktadır. (resim 3)

 Odanın güney cephesinin doğu duvarının diğer yarısında yer alan ikinci mecliste ise, Ebulfazl Abbas’ın Fırat kıyısında düşman askerleriyle çarpışması resimlenmiştir (resim 4)

 Sanduka odasının güney cephesinde, türbenin güneyindeki giriş kapısının sol tarafındaki duvarda bulunan üçüncü mecliste, kollarında boğazına ok isabet eden Ali Asgar’ı tutan İmam Hüseyin at üzerinde gösterilmiştir. Resmin altında, İmam Hüseyin ordusuna yardım etmek için gelen meleklerle, düşman ordusuna yardım etmek için gelen şeytanlar resimlenmiştir. (resim 5)

 Resmin sol üstünde haymeler/çadırların önünde, ağıtlar yakıp ağlaşan Ehl-i Beyt kadınları gözükmektedir. (resim 6)

 Sanduka odasının güney cephesinde, giriş kapısının sağ yanındaki duvarda yer alan dördüncü mecliste, İmam Hüseyin, atı Zülcenah’ın üzerinde, düşmanın ok yağmuru altında resimlenmiştir. Resmin üstünde, melekler tasvir edilmiştir. (resim 7)

 Sanduka odasının batı cephesinin güney duvarını kaplayan beşinci mecliste, İmam Hüseyin’in ve Kerbela şehidlerinin başlarının bedenlerinden ayrılması resimlenmiştir. Bu resim, diğer resimlere oranla daha detaylıdır. Meclisin bir bölümünde, katil, oklarla yaralanan çıplak bedeniyle yerde yatan İmam Hüseyin’in başını bedeninden ayırmaktadır. (resim 8)

İmam Hüseyin’in etrafında, tamamı oklanmış, kimisi başsız olan bedenler yatmaktadır. Bunlar, Haşimî şehidlerle (Ali Asgar, Hz. Zeyneb’in iki oğlu) ve diğer Kerbelâ şehidlerinin (Habib b. Muzahir, Hür b. Yezid vb) cansız bedenleridir.

 Resmin sol üstünde yeşil elbisesiyle İmam Zeynelabidin babasının katledilişini izlemektedir. Resmin sağ üst köşesinde ise, Fizze ve aslan gösterilmiştir. Fizze’nin yanında, başının etrafı meleklerden oluşan bir hale ile çevrilen kadın ise Hz. Fatıma’yı simgelemektedir.

 Türbenin giriş revakının üstünü kaplayan altıncı mecliste, esirleri ve şehidlerin kesik başlarını Kûfe’ye götüren kervan resimlenmiştir. Resimde, kadınlar tahtırevanlarda gösterilmiştir. En önde yeşil elbisesiyle deve üstünde oturan İmam Zeynelabidin bulunmaktadır.  Düşman askerleri İmam Hüseyin’in, Hz. Ebulfazl Abbas’ın ve diğer Kerbelâ şehidlerinin mızraklara takılmış kesik başlarını taşımaktadırlar. (resim 9)

 Yedinci mecliste, Ali Ekber, İmam Hüseyin’in kucağında can verirken resimlenmiştir. İmam Hüseyin tasvirinin sol üst kısmında, bu olaya şahit olan Ehl-i Beyt kadınları görülmektedir. (resim: 10)

 Duvar resimlerinin son meclisi olan sekizinci mecliste, Yezid’in sarayı resimlenmiştir. Resimde Yezid tahtında otururken gösterilmiştir. Sağ yanındaki askerleri, mızraklara takılan kesik başları taşımaktadırlar. Sol yanında ise düşman askerinin kırbaç darbelerine maruz kalan İmam Zeynelabidin ve Ehl-i Beyt kadınları görülmektedir. (resim 11)

 Yezid’in önünde İmam Hüseyin’in, Hz. Ebulfazl Abbas’ın, Hz. Ali Ekber’in, Hz. Kasım b. Hasan’ın ve Vehb’in kesik başları bulunmaktadır. Başların karşısında duran çarşaflı iki kadın tasviri, Hz. Zeyneb ile Rukayye’yi simgelemektedir.

Ahmad Khamehyar

Çeviri: Ertuğrul Ertekin

Bu yazı, Kıble Dergisi Muharrem Özel Sayısı 2014’de yayımlanmıştır.

---

Kaynakça:

Lütfullah Hünerfer, Gencine-i Âsâr-i Tarihî-i Isfahan, s. 389-391.

Seyyid Muslihüddin Mehdevî, Mezarat-ı Isfahan, tashih: Asgar Muntazirü’l-Kâim, s. 270.

William Flour, Nakkaşî ve Nakkaşân-i Devre-i Kacar, s. 80-81.

Makalede yer alan fotoğrafları, makalenin yazarı Ahmad Khamehyar 3 Kasım 2014 tarihinde çekmiştir.

ALINTIDIR.

http://tr.islamicshrines.net/?p=33