TÜRBELERİMİZ...[ahteri]

 ÖKÜZ BABA TEKKESİ VE TÜRBESİ

DENİZLİ VİLAYETİ, BEKİLLİ İLÇESİ, İKİZBABA KÖYÜ

Tarihi süreç içerisinde Türklerde ve Moğollarda hayvan isimleri insanlarda sıklıkla kullanılmıştır. Kötü anlama gelen isimler, kötü ruhları yanıltmak amacı ile kullanılırken, bir özelliği ile övgüyü hak eden güçlü hayvanların isimleri de kullanılmış ve kullanılmaya devam edilmektedir. Ahmet Yesevi’nin ilk hocası Arslan Baba, Anadolu Selçuklu Devleti’nde 1226-1238 yıllarında vezirlik yapan Sadeddin Köpek, XV. yüzyılda yaşamış olan Koyun Baba, Osmanlı Devleti’nde 1614-1619 yıllarında sadrazamlık yapan Öküz Ahmet Paşa bunlardan sadece birkaç tanesidir. Bazı hayvan isimleri de kullanan kişinin lakabı da olabilmektedir. Günümüz araştırmacıları “Oğuz” adının bile “öküz” isminden geldiğini tartışmaktadır.

Araştırmacı Fahri Maden, 1826 yılında Bektâşî Tekkelerinin kapatılması konusunda hazırlamış olduğu eserinde, XIX. yüzyıl Bektâşi Tekkeleri arasında, “Denizli’de Abdi Bey Sultan ve Öküz Baba isminde iki tekke mevcutken…” diyerek Denizli’de bir Öküz Baba Tekkesi’nden bahsetmektedir. Yine aynı eserinde Fahri Maden, “1826’da tekkeler yıkılırken türbe yapıları bırakılan bazı tekkeler yeniden inşa edilememiş olup bunlar türbe ve vakıf olarak faaliyetlerini sürdürmüşlerdir. Çal kazasındaki Öküz Baba Tekkesi, (1826 yılı) yasaklılık sonrası faaliyetlerini vakıf olarak sürdürmüştür. 1838 yılında burada şeyh bulunan Şeyh Osman’ın ölümü üzerine bu görevi oğlu Mehmed Halife getirilmiştir.” demek suretiyle tekke hakkında kısa bir bilgi vermiştir. Anlaşılan o ki tarihi süreç içerisinde Şeyhlü kazasında, bugün ise Bekilli ilçesi köylerinden birisinde XX. yüzyıl sonuna kadar faaliyetlerini sürdüren bir Öküz Baba Bektâşî Tekkesi bulunmaktadır.

Bu anlamda saha araştırmamız sırasında yolumuz Bekilli ilçesi, Ekizbaba köyüne kadar uzandı. Ekizbaba köyü Denizli’ye 100, Bekilli’ye 15 kilometre uzaklıkta, 2022 nüfus verilerine göre 139 kişinin yaşadığı, tarım ve hayvancılıkla geçinen, Uşak vilayeti sınırında bir Yörük-Türkmen köyüdür. Köy mezarlığı içerisinde 5x4 metre boyutlarında dikdörtgen biçimli, taş yapılı, ahşap kırma çatılı, Marsilya kiremidi örtülü, sergisiz, mimari özelliği olamayan ve harap vaziyette bir Ekiz Baba Türbesi bulunmaktadır. Türbenin içerisinde iki mezar vardır. Köylülerin ifadesine göre mezarlarda köyün kurucuları olan iki kardeş yatmaktadır. Köyün adı da bu iki kardeşe istinaden “Ekizbaba köyü” olarak isimlendirilmiştir. Fakat bazı yerel araştırmacılara göre Osmanlı Arşiv kayıtlarında adı geçen Öküz Baba Bektâşî Tekkesi bu Ekizbaba köyünde türbeleri olan Ekiz Baba’nın adına kurulmuş olan tekke olduğu ifade edilmektedir. Çünkü saha araştırmamız sırasında ikrarlı Bektâşî olan ve bize kaynak kişilik yapan 1954 Bekilli doğumlu İbrahim Akbaş, Bekilli’nin doğu istikametinde yer alan Ekizbaba, Gömce, Poyrazlı, Deşdemir ve Sırıklı köyleri tarihinde Bektâşîlik geçmişi olduğunu ifade etmiştir. Kendisiyle görüştüğümüz Ekizbaba köyü muhtarı Hasan Berber de köy tarihinde Bektâşîliğin olduğu görüşündedir. Bütün bu bilgiler ve bizim yaptığımız araştırmalara göre Osmanlı Arşiv kaynaklarında adı geçen Öküz Baba Tekkesi’nin Ekizbaba köyünde olabileceği görüşü kuvvetle muhtemel olduğu görülmektedir.

Ibrahim Afatoğlu hocama sonsuz teşekkürler..