Geyikkoşan Baba Türbesi

Geyikkoşan Baba Türbesi ve Efsanesi

samsun alalçam

Nihat YALDIZ  Tarih Araştırmacısı

Geyikkoşan Baba Türbesi, Alaçam ilçe merkezine yaklaşık 2 km. uzaklıkta,  deniz kenarına yakın  bir mevkide yer alır.Türbenin ilk olarak ne zaman yapıldığına dair şu an elimizde bir bilgi yok, ancak  çeşitli dönemlerde Türbede  tadilatlar yapıldığı anlaşılıyor. Türbe çeşitli ağaçlarla çevrili bir koru içerisindedir.Halk arasında bu ağaçlara ayrı bir önem verilir, kesilmesi uygun görülmez.
Türbenin çevresinde  mezarların bulunduğuna  dair rivayetler duymuştum , fakat  bugün mezar kalıntılarından herhangi  bir iz yoktur.
Burada medfun bulunan zatın kim olduğunu henüz bilemiyoruz..Bu konuyu aydınlatacak en önemli belge, türbe içerisinde yer alan mezarın kitabesidir.Türbenin onarımı sırasında mezar taşının yarısına yakını toprağa gömüldüğünden, yazıları okuyamadık.Yetkili kişilerin,  mezar taşı kitabesinin fotoğrafının çekilmesini sağlamaları, bu konunun aydınlatılmasını sağlayacaktır.Araştırmalarımız sonucunda

Geyikkoşan Baba ile ilgili iki görüşe ulaştık:

1.Arap İslam orduları,  Konstantiniye’yi   (İstanbul ) Emeviler ve Abbasiler dönemlerinde kuşatmışlardır.(668-782)İslam ordularının İstanbul kuşatmasına Türkistan’dan (Orta Asya) gönüllü Türk savaşçılarıda -erenler-  destek olmak amacıyla Karadenizden gemiyle yola çıkmışlardı.Alaçamdan geçerken arkadaşlarından biri vefat eder, bugün türbenin olduğu yere defnederler.Sonradan yola devam eden bu Gaziler, Sinop’a vardıklarında fırtınaya yakalanırlar ve limana giriş yaparlar.Sinop’un yönetimi o dönemde Bizans Tekfurunun ( Askeri Vali) elindedir.Tekfur vergi alarak Sinop’a giriş izni verdiği bu kişilere daha sonradan saldırı düzenler.Çıkan çatışmada erenlerin çoğu şehid olmuştur.Bu şehitler arasında Peygamberimizin torunu Hz.Hüseyin’in soyundan Seyyid  Bilal Hazretleri de vardır.

2.Özellikle 10. asırdan itibaren Türkistan’dan Anadolu’nun değişik yerlerine gelen dervişler- erenler – vardı.Çoğunluğu Hoca Ahmet Yesevi ocağından olan bu dervişler, geldikleri yerlerde İslamiyeti yayıyorlardı.Alaçam’a da gelen dervişlerin içerisinde, Geyikkoşan Baba ve  Hüseyin Dede’nin olduğunu söyleyebiliriz.

            Geyikkoşan Baba Efsanesi

Geyik motifi eski Türk destanlarında geçtiği gibi İslam menkıbelerinde de geçtiğini biliyoruz.Ülkemizin değişik yerlerinde geyiklerin konu olduğu efsaneler anlatılır.Bu efsanelerde Ermiş kimselerin, geyiklerle çift sürdüğü, yeni yapılan camilere ağaç taşındığı anlatılır.Mesela Alaçam Kaluk Demirci Köyünün tarihi ahşap camisi yapılırken geyiklerin camiye odun taşıdığı halk arasında söylenir.

Şimdi Alaçamda anlatılan efsaneye gelelim:”Geyikkoşan mevkii sık ve büyük ağaçlarla dolu bir ormandır. Bu ormanın orta yerinde ikamet eden bir Dede ve küçük bir tarlası vardır. Çevredekilerden habersizce eğittiği iki geyiğiyle tarlasını gizliden gizliye sürmektedir. Altın boyunduruk ve altın sabanıyla yine bir gün tarlada çift sürerken birkaç kişi tarafından görülürler. Yabancılardan ürken geyikler kontrolden çıkar ve dağa kaçarlar. Bu dağ bugün Kışlakonak Köyü (Gelemet) başlarında bulunan “Meydancık” dağıdır. Altından yapılmış Boyunduruk ve sabanın halen bu dağda bir yerlerde olduğuna inanılır.” Anlatan: Sefer KOŞAR, Akbulut köyü / Alaçam -Çetin KOŞAR –   (1)

Efsane de yine Geyikkoşan Babayı geyiklerle çift sürerken gören kişilerin kör olduğu anlatılır.
Geyikkoşan Baba türbesinin bulunduğu yerde her sene 6 Mayıs’ta   Hıdırellez şenlikleri yapılır.
Keşkekler pişirilir, gelenlere ikram edilir.Geleneksel yağlı güreşler düzenlenir.Bir gün sonra 7 Mayıs’ta Alaçam Kızlan yolu üzerinde bulunan Hüseyin Dede türbesinin yanında Hıdırellez şenlikleri yapılır.Çevre köyler bu şenliklere çok önem verir, o gün köylerde iş tutulmaz.
Sinop’ta bulunan Seyyid Bilal Türbesi çevresinde  Hıdırellez şenliklerinin Alaçam’la  aynı tarihte (6 Mayısta ) yapılması ilginçtir.Yine orada da keşkeklerin pişirildiğini biliyoruz.
Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz: Geyikkoşan Baba Türbesindeki mezar taşı okunduğunda bu konu ile ilgili bilgilerimiz netleşecektir.