DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIGI ARŞİVİNE YATIRLARI GÖRE -I HORASANERI OLARAK BİLİNEN ANADOLU
Dr. Yaşar KALAFAT GİRİş "Horasan Erleri"; muhtevalı bir çok ilmi çalışmanın yapıldığını biliyoruz.ı Bizim de halk inançlan merkezli Horasan Erleri konulu iki denememiz oldu.2 Bu mutevazi çalışmamızda "Horasan Erleri" olarak Diyanet İşleri Başkanlığı Arşivine aksetmiş olan yatırlan aldık. Bu bilgileri, 1236 Türbe formu ile aksettikleri arşivden çıkanrken, tanıtımıarında sadece bu formlardaki bilgilere sadık kalacağız. Bu bilgileri Müftülüklerimiz derlemiş veya derletmişlerdir. Bildirimize esas olan seçme kotunu "Horasan Eri" olarak almış olmamız, diğer forumlarda ismi geçen ulu kişilerden, bir kısmının mahiyetleri, zihniyetIeri ve fonksiyonlan bu kapsama girmediklerini göstermez. Biz daha evvel yaptığımız başka bir çalışmada da keza halkın yaptığı tasnifi esas almıştık.3 Malzeme; Türbenin adresi, türbede kimlerin yattığı, ne zaman ve kimler tarafından yapılıp onanldığı, mimari özelliği, müştemilatı, türbenin niçin ve ne şakilde ziyaret edildiği, varsa rivayet ve efsanesi, kimin tarafından bakımının yapıldığı yıllık ziyaretçi sayısı şeklinde tasnif edilmiştir.4 Biz, halk inançları itibariyle çok kısa atıf ve açıklamalarda bulunacağız. ı. 2. 3. 4. Metin Akar, "Osmanlılarda Yesevilik" Yesevilik Bilgisi, M. Isen, c. Kurnaz, M. Tatcı, Ankara 1998, Sh. 332-337; Yılmaz Kurt "Hoca Ahmet Yesevi'nin Rum Eyaletindeki Taviye kurucuları üzerindeki Etkileri" M.lsen, C. Kurnaz, M. Tl!tCl, Ankara 1998 Sh., 379-396; H. Kamil Yılmaz, "anadolu ve Balkanlarda Yesevi Izleri" Yesevilik Bilgisi, M. isen, c. Kurnaz, M. Tatcı, Ankara 1998, Sh. 397-417. Yaşar Kalafat "Horasan Eri oıarak Bilinen Yatırlarla ilgili Halk inançları ve Dini Pratikler" Yeni Form, Aralık 1994, S. 307. Sh. 43-48; Anadolu Türk Halk Sufizmi "Ahmet Yesevi'den Hasan Dede'ye Erzurum Yöresi Gönül Erleri" Vamıf ve Killtür, Ankara 1997; "Misyonerlik Halk Inançları Oryantalizm ve Genel Türkiyat" III. Islam Şurası, 25-28 Mayıs 1998, Ankara. Yaşar Kalafat "Anadolu Türk Halk Sufizmi-Zazalar-Kırm~nclar ve. Türkmenler (Erzurum Ziyaret Yerlerinin Tasnifi ve Halk Bilimi Itibariyle Onemi) Istanbul 1997. Diyanet İşleri Başkanlığı, "Türbeler 1996". Altı Klasörde Toplamlmış Çalışma 512 YAŞAR KALAFAT Bu çalışmada; Ankara-Çubuk'dan Şah Kalender Veli, Ankara Kalecik'ten Alişoğlu, Ankara Beypazarı'ndan Kaygusuz Abdul, Ankara Nallıhan'dan Tabduk Emre, Ankara Kızılcahamam'dan Durasan Şah'a, Antalya Akseki'den Hacı Doğrul, Antalya Alanya'dan Pirce Alaaddin, Aydın Bozdağan' dan, Horasanlı Mehmet Efendi, Bilecik Bozüyük' den Kumral Abdal, Bursa İnegöl'den Hasan Dede, Bursa Yenişehir'den Karacaahmet, Burdur Yeşilova'dan Niyazi Baba, Çankın Ilgaz'dan Şaban Dede, Çankırı Bayramören'den Balıbaba, Horasanı Abdulrezzak Sultan, Çankın Yapraklı'dan Benli Muhittin Gurhi Hz., Çankırı Orta'dan Paşa Sultan, Çankırı Ilgaz'dan Balören, Çankın Merkez'den Şeyh Kara Mustafa, Çorum Merkez'de Horasanı Baba, Çorum Sungurlu'dan Demir Şeyh, Çorum Oğuzlu'dan Karadonlu Canbaba, Çorum Osmancık'dan Koyunbab~, Erzurum Horasan'dan Horasan Baba, Erzurum'da Hoca Vecih-id-din, Istanbul Beykoz'dan Akbaba Sultan, İstanbul Tuzla'dan Bayrak Dede, Kastamonu Merkez'den Deveci Sultan, Kayseri Develi'den Epce Sultan, Kütahya Hisarcık 'tan Şehitler, Kütahya Hisarcık' dan Şehçakır Türbesi, Muğla Milas'dan Buharalı Bedreddin, Ordu-Ulubey'den Şeyh Abdullah-ı Veli, Uşak Merkez'den Ahmet Semerkandi, Sivas-Ulaş'dan Şeyh Mehmet Dede, Sakarya Taraklı'dan Davut Dede, Bayrak Dede, Kavak Dede, Samsun Merkezden İsababa, Sivas Yıldızelinden Kevgir Baba, Sivas Yıldızelinden Şeyh Halil, Şanlıurfa Birecik'den Şeyh Hasan, Tokat Sulusaray'dan Malüm Seyid Türbesi, Karabük-Eflani'den Çalışlar Türbesi, Karabük Safranbolu'dan Kirkille Ergüllü türbeleri üzerinde durmaya çalışacağız. METİN Şah Kalender Veli Türbesi: Ankara İli Çubuk İlçesi Bele köyündedir. Velinin diğer ismi, bir rivayete göre Şeyh Seyid Abdulkadir Efendidir. Kimin tarafından yapıldığı bilinmeyen türbenin Vakıflar Genel Müdürlüğü yetkililerinin ifadesine göre Selçuklu dönemi eseridir. Taş ve altıgen olan türbenin, müştemilatında cami ve mezarlık vardır. Türbe, ruh hastaları, felçliler ve çocuğu olmayanlarca ziyaret edilmektedir. Ziyarete gelenler kurban kesmektedirler. Velinin babası Şeyh Seyid Siyem Sultan Horasan' dan gelmiştir. Kalender Veli ise Osmanlı zamanında alemdarlık yapmıştır. Rivayete göre IV. Murat kendisinden su istemiş veli, su kabı ile değil de suyu sele ile getirince, köyün adı sele olarak kalmıştır. Yıllık ziyaretçi sayısı ı.000 civarında olan türbenin bakımını, köy muhtarlığı ve Kemal Kalender isimli bir şahıs yapmaktadır. Alişoğlu Türbesi: Ankara'nın Kalecik İlçesinde, Kale Mahallesi cami altı semtindedir. Türbede Alişoğlu Ali Efendi, annesi ve kızı yatmaktadır. Türbe ı ı yılında kendisi tarafından yaptırılmış ve vasiyeti 23 üzerine oraya defnedilmiştir. Türbe ahşap olup çatısı kiremitle kaplıdır. Müstemilatında; bahçe, avlu, konaklama odası, çeşme ve tuvaleti mevcuttur. Türbe her türlü hastalık için bilhassa bel, yel ve romatizma ağrıları için ziyaret edilmektedir. Şifa için burada yatılıp uyunmakta ve şifa bulu- HORASAN ERİ OLARAK BİLİNEN ANADOLU YATIRLARI - i 5 ı3 narak gidilmektedir. Eğitimini Horasan'da yaparak gelmiştir. Mesleği askeri hakimlikmiş, Hacı Bayram Veliallah 'ın akrabalarından olup, Kayseri'de hakim iken Hacı Bayram Veli tarafından Kalecik'de hakim olması uygun görülmüştür. Burada vazife yapıp yerleşmiş ölünce de buraya defnedilmiştir. Yılda 1.500 kadar ziyaretçisi olan türbenin bakım ve temizliği Fevziye Yıldız isimli bir vatandaş tarafından yapılmaktadır. Kaygusuz Abdal Türbesi: Ankara ili Beypazarı ilçesi Kabaca köyündedir. Türbede Kaygusuz Abdal ve müridlerinden 10 yatır vardır. Kim tarafından ve ne zaman yapıldığı bilinmeyen türbe kubbelidir. Türbede çok sayıda örtü vardır. Türbe; şifa, saygı ve hayır için ziyaret edilmektedir. Kesin olmamakla birlikte Kaygusuz Abdal'ın Alaiye (Alanya) Beyinin oğlu olduğu Abdal Musa Dergahı'nda eğitim aldığı Horasan Evliyaları'ndan olduğu ifade edilmektedir. Bazı kayıtlara göre, 1168 tarihinde Kabaca Köyü civarında hakkın rahmetine kavuşmuştur. Herhangi bir güvenlik tedbiri olmayan türbenin bakımını, hayırseverler yaparlar. Yılda takriben 1000 ziyaretçisi olmaktadır. Kırmızı Ebe Türbesi: Ankara.'nın Kızılcahamam İlçesi Taşlıca köyündedir. Oruç Sultan Gazi'nin annesidir. Türbenin kimin tarafından ve ne zaman yaptırıldığı belli değildir. Türbe taş duvarlı kargir bir yapıdır. Müstemilatı yoktur. Türbe, hürmet için ziyaret edilmektedir. Rivayete göre, Alaaddin Keykubat'ın Ordularını bir kova ayranla doyurmuş ay ran hala bitmemiştir. "Anadolu" kelimesi Kırmızı Ebe'nin askere "doldurayım" demesinden çıkmıştır. Yılda 500 civarında ziyaretçisi olan Türbe'nin bakımı Taşlıca köylülerince yapılmaktadır. Tabduk Emre Türbesi: Ankara'nın Nallıhan İlçesi Emresultan köyündendir. Halk Türbede yatanların Tabduk Emre ve aile efradı olduğuna inanmaktadır. Türbeyi köy halkı tesbit edilemeyen bir tarihte yapmıştır. Üzeri Kubbeli olan Türbe, kare planlı bir taş binadır. Müstemilatı yoktur. Türbeyi çocuğu olmayan anne adayları ziyaret eder, adakta bulunur, nafile namazı kılar, dua edip, k.urban keserler. Tapduk Emre'nin 1200'li yıllarda Horasan tarafından Islama hizmet için gelip burada vefat ettiği ifade edilmektedir. Türbedeki diğer mezarlar; hanımı, dört çocuğu ve hizmetkarlarına aittir. Bakımı köy halkı tarafından yapılan türbeyi, yılda 2.000 kadar insan ziyaret etmektedir. Durasan Şah Türbesi: Ankara'nın Kızılcahamam ilçesi Verimli (Tekke) köyündedir. Müştemilatı olmayan taş yapı türbenin, ne zaman ve kimin tarafından yapıldığı bilinmemektedir. Türbe hayır dualarla Fatiha okunarak ziyaret edilmektedir. Durasan Şah Horasan'dan gelmiştir. HalkJ eşkiya zulmünden koruyan ilme ve eğitime çok önem veren bir kimse olduğu anlatılır. Gelininin çok zengin olduğu, servetini hayır işlerine hasrettiği, Ankara'daki Suluhan'ın da buna örnek teşkil ettiği söylenilir. Vakıflar Genel Müdürlüğünün restora ettirdiği türbenin, bakımını köylüler yapmaktadır. Yılda 10 kişi tarafından ziyaret edilmektedir. 514 YAŞAR KALAFAT Hacı Doğrul Türbesi: Antalya İli Akseki İlçesi Yarpuz köyündedir. Hacı Doğrul'dan Mevlana Celaleddin Rumi'nin kardeşi olduğu ve Horasan'dan geldiği rivayet edilmektedir. Türbesindeki Yusufi Dede ve torunu, Yaıpuz kasabasının yerlisidirler. Türbe 1988 tarihinde Muzaffer Çevik ve lçli Devrir tarafından yapılmıştır. Türbe taş duvar ve beton kubbelidir. Müştemilatında bazı kilim, örtü ve dinılevhalar vardır. Ziyaretciler dileklerde bulunurlar. Yöre halkı ve her yıl bir defa pilav günü yapar ikramda bulunurlar. Rivayete göre; Antalya'nın Serik ilçesinde Cuma Selası verilirken Serik'in ileri gelenlerine, "Bana bir at verin köyümde Cuma namazını kıldırmam lazım. Köyümde Cuma namazı kıldıracak hoca yok. Ben Cuma Namazını kıldırmam lazım" der. Altına bir at verirler arkasından da iki atlı çıkarırlar. Ezan okunmasına 2-3 dakika kala köye gelir ve cuma namazını kıldırır. Arkasından giden iki atlı ise aynı köye iki gün sonra giderler. Köylüye sorduklarında köylüler cuma namazını Yusufi Dede'nin kaldırıldığını söylerler. Tayii zaman olarak bilinen bu olay birçok evliyada görülebilmektedir. Bakımı halk tarafından yapılan türbenin yıllık ziyaretçi sayısı 25-30 bin civarındadır. Pirce A.laaddin Türbesi: Antaly'a'nın Alanya ilçesi Şeyhler köyündedir. Sucu ıbrahimoğlu Pirce Alaattin Horasan'dan gelmiştir. Türbesinde torunları Hacı Abdulhalim Efendi ve Şeyh Abdul Kadir Efendi ile birlikte yatmaktadır. Türbenin ne zaman yapıldığına dair sağlıklı bilgi 01mamakla birlikte Pirce Alaaddin 'in eşi tarafından yaptırıldığı bilinmektedir. Taş ve tuğla ile yapılan kubbeli türbenin müştemilatında sadece 3 mezar vardır. Genellikle ruhsal rahatsızlıkları olanlar tarafından şifa niyetine ziyaret edilir. Pirce lakabını küçük yaşta keramet gösterdiği için almıştır. Cami görevlisi tarafından bakımı yapılan türbenin, yıllık ziyaretçisi 350-500 civarındadır. Horasanlı Mehmet Efendi: Aydın ili Bozdoğan ilçesi ziyaretli köyündedir. Horasanlı Mehmet Efendi Binbaşı rütbesinde şehit düşmüştür. Ilk hali harçsız taş duvarlarla çevrili olan türbe 1956 yılında köy muhtarlığınca yapılmıştır. Türbenin mimari bir özelliği olmayıp Taşduvar, akrep kiremit örgülüdür. Müştemilatında geçmişte medrese varmış, medresenin yerine 1954 yılında mescit ve cami yapılmıştır. Yağmur Duası yapılacağı zaman önce bu türbe ziyaret edilir, hayır hasenat yapılır. Daha ziyade kadınların ziyaret ettiği türbeye yılda 4-5 bin ziyaretçi gelmektedir. Kumral Abdal Türbesi (Yediler Türbesi): Bilecik İli, Bozüyük ilçesi Yediler Mahallesi Kovalıcayolu üzerinde 2 km. mesafededir. Kumral Abdal veya Kumral Alp, Hoca Ahmet Yesevi talebesi ve Horasan Erlerindendir. Tekke ve Zaviyesi 1270 yılında Osmangazi tarafından yapılmıştır. 1994 yılında ilçe kaymakamlığınca, kesme taş altıgen beton kubbe ile.yeniden yaptırılmıştır. Müştemilatında Kumral Abdal ve Horasan Erleri vardır. ı 994 yılında bir de mescit yapılmıştır. Kumral Abdal, Şeyh HORASAN ERt OLARAK BtLtNEN ANADOLU YATIRLARI- i 515 Edebali'nin Sancaktarı olup Osmangazi'nin rüyasını tabir edip kendisine müjdeleyen bir mürit olarak bilinir. Ziyaretçilerin genellikle kendisine dua hediyesi gönderdikleri bilinir. Bakımı müftülüğün koruyuculuğuyla yapılmaktadır. Yıllık ziyaretçi sayısı 4 bin civarındadır. Hasan Dede Türbesi: Bursa ili, İnegöl İlçesi Şehitler köyündedir. Hoca Ahmet Yesevi'nin müritlerinden Horasan Erlerindendir. Hacı Murad-. Veli evlatlarından Pir Hasan Dede olarak bilinir. Türbe 1984 yılında Ankara'dan İsmail SARIDEMİR, Cemal AKÇA ve Nezir ERBİL'in yardımları ile köy halkı tarafından yaptırılmıştır. i994 yılında da, Ankara'lı Sarraf Avni tarafından kubbe kurşunu döktürülmüştür. Türbe altı köşeli olup, ahşap duvarların genişliği 3 metredir. Çevre ve ön sahanlığı mermer döşeli olup, profil muhafaza ile çevrilidir. Müştemilatı olmayan türbede yatan Hasan Dede, Ehl-i Beytten olan 12 imamdan Musa Kazım neslinden gelme bir seyyit olduğu inancı ile ziyaret edilir. Ziyaretçileri daha ziyade alevi inançlı vatandaşlar olup, buraya adak adanır. 13001400 yıllarında Çankırı 'nın Şabanözü yöresi alevileri daha huzurlu bir yöre ararlar ve o dönemde bir Rum çiftliği olan bu yöreye; Akalar, Çonalar, Rahyalar ve Nansuşlar aileleriyle birlikte yerleşirler. Türbenin bakım ve onarımını, 1994 yılında Kurulan Hasan Dede Sosyal Kültür Yardımlaşma Derneği yapmaktadır. Yılda 5-6 bin ziyaretçisi olmaktadır. Karacaahmet Türbesi: Bursa İli Karacaahmet ilçesi Karacaahmet köyündedir. Karacaahmet Sultan 1350 yılında dünyaya gelip, 1390 yılında göçmüştür. Ahşep Türbesini köy halkı yapmıştır. Müştemilatında bir şey yoktur. Türbe, Sultan'dan himmet beklemek, bir işin olması için dilekte ve şifa bulmak için ziyaret edilir. Sultan'ın Horasan Erlerinden mücahit ve iyi bir hekim olduğu bilinmektedir. Köy muhtarlığının koruduğu Türbeyi, yılda 50 kişi ziyaret etmektedir. Niyazi Baba Türbesi: Burdur İli Yeşilova ilçesi Niyazlar köyündedir. Ne zaman yapıldığı bilinmeyen türbeyi köy halkı restore etmiştir. Türbede Niyazi Baba'nın yanında bir çocuk mezarı vardır. Türbenin ilk yapı şekli tuğla ve kubbeli olduğu için, onarım buna göre yapılmıştır. Türbenin müştemilatında Niyazi Baba'nın Anadolu'ya gelirken getirdiği kudümler, kalkan, davul ve topuz vardır. Ayrıca Asası ve bir de kabir hanesi vardır. Veli olarak bilinen ve inanılan Niyazi Baba'nın türbesi dua edilmek üzere ziyaret edilir. Niyazi Baba, türbesinin yapıldığı yerde şehit olmuştur. Kuzu pınarı diye bilinen Wrbesinin yanındaki suyu Asasını yere vurarak çıkarmıştır. Türbeyi ziyarete gelenler yardım olarak para bırakır, köy halkının da yardımı ile türbenin bakımı bu para ile yapılır. Baba 'yı yılda ı .000-2.000 kişi ziyaret eder. Şaban Dede: Çankırı İli Ilgaz İlçesi Kese mahallesindedir. Geliş tarihi bilinmemekle birlikte Şaban Dede Horasan'dan gelmiştir. Türbe' de 516 YAŞAR KALAF~T Dede'den başka ayrıca Ulemadan Nakşibendi Şeyh! Hacı Hüseyin.Efendi, Oğlu Ahmet Efendi, Halktan Ahmet Yavuz, ısmail Yavuz, ısmail Akbak yatmaktadır. Türbe evvelce çakıl taşlarla çevrili iken 25 yıl kadar önce Ilgaz Belediyesi tarafından biriketle çevrilmiştir. Türbe üzeri açık bir yapıdır. Müstemilatı yoktur. Türbeye yağmur duaları için gelinir. Ezelden beri türbe arefe ve bayram günleri ziyaret edilir. Yılda 250-300 kişi tarafından ziyaret edilen türbenin bakımını mahalle sakinleri yapmaktadırlar. Horasan Erlerinden Balıbaba Türbesi: Çankırı ili Bayramören ilçesi Akseki köyündedir. Horasan Eri olan Balıbaba'nın türbesi halk tarafından yaptırılmıştır. Ahşap olup üzeri kiremitlidir. Müştemilatı yoktur. Balıbaba'ya yağmur duası ve küçük çocukların göz rahatsızlıkları için gidilir. Rivayete göre geçmek zorunda olduğu köprü paralı olduğu için parası olmadığından geçememiş dua ederek akan suyu durdurup geçmiştir. Bakımını halkın yaptığı türbeyi, yılda 100 kadar kişi ziyaret etmektedir. Horasanı (Horasanlı) Abdu"ezzak Sultan Türbesi: Çepni Mahallesindedir. Eski kayıtlara göre Çakır Mahallesindedir. Karadonlu Canbaba Türbesi: Çorum ili Oğuzlar ilçesi Müftülük Sitesi Müştemilatındandır. Bu türbede Karadonlu Canbaba ve eşi yatmaktadır. Kimin tarafından ve ne zaman yapıldığı bilinmemekle beraber, 1994 y.ılında V. Genel Müdürlüğünün şubesi tarafından onarımı yapılmıştır. Orme taştan kümbet şeklinde bir türbedir. Türbe; şifa bulma, daha ziyade çocuk hastalıkları tedavisi, askere uğurlama merasimi ve turistik amaçlarla ziyaret edilmektedir. Burada aş pişirilip ikram edilmektedir. Horasan'dan geldiğine inanılan Karadonlu Canbaba, bir keşişle iddiaya girerek fırına girer, keşiş, Canbaba'ya sadece elini verdiği için elinin dışında kalan kesimler yanar. Bunun üzerine Canbaba "Bana elini verdi eğer gönlünü verseydi hiçbirşeyolmazdı" demiştir. ilçe müftülüğünce bakımı yapılan türbeyi, yılda 5.000 kişi ziyaret etmektedir. Şah Ahmet Türbesi (Demir Şeyh): Sungurlu ilçesi Demirşeyh kasabasındadır. Alperenlerden olan Denir Şeyh, Horasan'dan gelen ve kendisi gibi Alperen olan Bahşeyh, Sarışeyh ve Alişeyh ile birlikte dört kardeştirler. Türbenin kimin tarafından yaptırıldığı belli değildir. 1242 yılında yaptırılmıştır. Bu türbeye 60 pare köy bağlı olup geçmişte burada mutfak kaynatıhrdı. Türbe, kevgir kubbeli olup kasaba mezarlığı içerisindedir. Türbede eski yazılı taşlar ve namazlıklar vardır. Burası maneviyat edinmek ve ruhi rahatsızlıklara şifa bulmak için ziyaret edilir. Türbenin içinde, mezarın üzerinde demiri andıran bir taş vardır. Bu taşın başka yere götürülmesi halinde geri geldiği ve üzerine vurulduğunda kan çıktığı söylenilmektedir. Halk inançlarımızda mezar ve mezarlıklardan birşeyin alınmayacağına bilhassa ulu mezardan birşeyin alınmayacağına inanılır. __ LI HORASAN ERİ OLARAK BİLİNEN ANADOLU YATIRLARı. i 5ı 7 Vakıflar Genel Müdürlüğüne ait olan türbenin temizliğini belediye yapmaktadır. Yılda 5.000 kadar ziyaretçisi olmaktadır. Balören Köyü Türbesi: Çankırı İli, llgaz ilçesi Balören köyündedir. Horasan'dan gelmiş bir er olduğu ifade edilen, erin ismi bilinmemektedir. Taş duvarlı, ahşap, çatılı kiremitli türbenin ne zaman ve kimin tarafından yapıldığı da bilinmemektedir. Müştemilatı yoktur. Düğünlerde damat donatılır ve dua etmesi için buraya getirilir. Halk inançlanmızda, Sünnet Alayı, Düğün Alayı, Askere gidecek gençlerin oluşturduğu Alaylar Ulu Mezarlara gidip, dua edip, hayır dileklerde bulunurlar. Türbenin bakımını Koç Ailesi yapmaktadır. Ziyaretçisi mahduttur. Şeyh Kara Mustafa Bey Türbesi: Çankırı ili Merkez İlçesi Konak Köyündedir. Türbe yığma taş olup, kubbeli bir mescidi va~dır. Türbe Çankırı Ulularından kabul edildiği için ziyaret edilmektedir. Istanbul'un Fethinden sonra Anadolu'ya yayılan din alimlerindendir. Dinin Anadolu'da yayılmasında büyük emekleri geçmiştir. "Ahmet Yesevi Talebelerindendir" (Ahmet Yesevinin din anlayışını benimsemiş Fatih dönemi Horasan Erlerindendir. Y.K.) 1000 civarında yıllık ziyaretçisi olan Şeyh Kara Mustafa Bey Türbesinin bakımı yakın çevre tarafından yapılmaktadır. Benli Muhittin Gurhi Hz. Türbesi: Çankırı ili Yapraklı ilçesi Akyazı köyündedir. Türbede ayrıca Benli Muhittin Gurhi Hz. nin Irşad ettiği II hazret daha vardır. Türbeyi kimin ne zaman yaptırdığı bilinmiyor. Taş duvar ahşap binanın müştemilatında tuvalet, ihata duvarı ve türbeler vardır. Türbeyi şifa bulmak inancı ile, ruh hastaları ziyaret etmektedir. Benli Muhittin Gürlü Hz. ve diğerlerinin Hoca Ahmet Yesevi talebeleri oldukları "Horasan 'dan irşat hizmeti için görevlendirildikleri ifade edilmektedir. Bakımı halk tarafından yapılan türbeyi, yılda 150-200 kişi ziyaret etmektedir. Paşa Sultan Türbesi: Çankırı ili Orta ilçesinde Seni Yaylası Ağlarkaya mevkiindedir. Ne zaman ve kimin tarafından yapıldığı bilinmemektedir. Türbe 1993 yılında Orta Belediyesinde betonarme olarak yapılmıştır. Müştemilatı olmayan Türbe; yağmur duası için ziyaret edilmektedir. Ziyaretciler Adak Kurbanı keserler, hayvanlar bulaşıcı hastalıklardan korunmaları için, türbenin etrafında dolaştırılırlar. Bu uygulama bir nevi tavaf olup türbedeki zatın müsbet elektriğinden nasiplenmeyc dönüktür. Paşa Sultan Horasan Eri olan ve Orta ile Kanlıca arasında türbesi bulunan Hacı Osman Efendinin kardeşi olduğu rivayet edilir. Yılda 7-8.000 ziyaretçisi olan türbenin, bütün bakımı Belediyece yapılmaktadır. Şehitler Türbesi: Kütahya İli Hisarcık ilçesi Merkez Köyü, Şehitler Mahallesindedir. Horasan'dan gelmiş, burada şehit olmuş 19 yatıra aittir. Geçmişte ne zaman ve kimin tarafından yapıldığı bilinmemekle birlik- 518 YAŞAR KALAFA1' te 1972 yılında halk tarafından cami ile birlikte türbe de yapılmıştır. Betonarma iki kubbeli bu türbe "yatırlara dua etmek" amacıyla ziyaret edilir. 19 Horasan Eri'nin savaş zamanlarında türbeden aynlarak Anadolu'nun müslüman halkının saflunda savaştıklan ifade edilmektedir. Halk arasında "Yeşil Sarıkblar" olarak bilinen Vlucanlann, savaş döneminde savaşa katılmaları inancı eski bir Türk inancı olup "Ana Maygıl" olarak bilinir. Halk tarafından yapılan türbeyi, yılda 1.500-2.000 vatandaş ziyaret etmektedir. Şehçakır Dede Türbesi: Kütahya İli Hisarcık İlçesi Şehçakır köyündedir. Köy ismini Şeyhden almıştır. Dede Ahmet Yesevi tarafından Horasan'dan islamı yaymak için Anadolu'ya gönderilmiş, din bilgini ve Savaş Eri bir kimsedir. Din adamlığı ve savaşçılık yapmıştır. Türbe şu anda harabe durumundadır. 1300 yılında yapılmış birkaç defa onarım görmüş, Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün kayıtlı tarihi eserlerindendir. Ahmet Yesevi talebesi oluşu, (onun misyonunu taşıması itibariyle) çevrede büyük bir prestij i vardır. Bir dönem 6-7 Bektaşi köyü bu türbeye ~.ağlı idi. Bu itibarla yılda 1-2.000 kişi tarafından ziyaret edilmektedir. Vlke savaş halinde olunca türbenin içinde bulunan savaş aletleri ve sancak kaybolmaktadır. Bu savaş malzemesinin savaştan sonra tekrar yerlerine geldiği, bunların kanlı olduklan ifade edilmektedir. 1974 yılı Kıbrıs Savaşında bu uygulamaya tekrar şahit olunmuştur. Türbenin bakımı, gönüllü kimselerce yapılmaktadır. Buharalı Bedrettin Türbesi: Muğla İli Milas İlçesi Selimiye Kasabası Şenköy'dedir. Türbe kapısındaki kitabede Buhara Halifelerinden Seyyid Muhammed, Seyyid Burhanellin Efendiler yazılıdır. Muhtemelen 13-14. yy. larda beylikler döneminde yapılmıştır. Kare planlı türbenin üzeri kubbeyle örtülmüştür. Kubbeye geniş sekizgen kasnak yapılmıştır. Duvarlar kesme taş ve tuğla almaşık çerçeveli olarak yapılmıştır. Müştemilatında mezarlık vardır. Türbe, "yatan zat ulu bir kimse olarak kabul edildiği için" dua edip dilekte bulunmak için ziyaret edilir, mevlüt okutulduğu da olur. Şeyh Bedrettin Hazretlerinin Yıldırım Beyazıt Hanın damadı olduğu, burada askerleri ile birlikte şehit düştüğü ifade edilmektedir. Şeyh Bedrettin için "Horasan Eri" tanımı Buhara'dan geldiği için kullanılmıştır. Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Köy tüzel kişiliğine ait olan türbenin fazla ziyaretçisi yoktur. Ahmet Semerkanm Türbesi: Uşak İli, Merkez İlçesi Kabaklar köyündedir. Mimari özelliği olmayan Türbe 1989 yılında ahşap ve harabe halinde iken, Uşaki Tarikalı mensupları tarafından tadilat yapılarak iki kubbeli betonarme olarak yapılmıştır. Türbe Semerkandi Hazretleri "büyük bir zat olarak kabul edildiği" için ziyaret edilip dua ve niyazda bulunulmaktadır. Ahmet Semerkandi kimsesiz olduğu için "Fakir Dede" lakabıyla anılmıştır. (Horasan Eri tanımlaması Semerkant'dan gelmiş oluşu itibariyle yapılmıştır. Halkın Ahmet Semerkandi ve Buharalı Bed- HORASAN ERt OLARAK BİLiNEN ANADOLU YATIRLARI - i 5ı 9 rettin için böyle bir teşhisi yoktur. Y.K.) Bakımı köy halkı ve Uşsaki Tarikatı mensuplarınca yapılan Ahmet Semerkandi hazretlerinin yıllık ziyaretçi sayısı 300 kişi civarındadır. Şeyh Abdullahveli Hauetleri Türbesi: Ordu İli Ulubey İlçesi Şeyhler Köyündedir. Hazretin türbesi ilkin ahşap olarak yapılmış, daha sonra 1984 yılında şeyhler köyü halkı tarafından mescidi ile birlikte betonarme olarak yapılmıştır. Burası "Veli Hz. nin ruhuna Kur'an okumak ve dua etmek için ziyaret edilmektedir. Bakımını köy halkının yaptığı türbenin yıllık ziyaretçi sayısı 30.000 civarındadır. II. Murat zamanında Horasan'dan şeyhler köyüne gelmiştir. Vakıfları vardır. Muhtaçların yardımına koşmuştur. Şeyh Mehmet Dede Türbesi: Sivas İli Ulaş İlçesi Gümüşpınar köyünde cami bahçesindedir. Dede'nin Horasan'dan gelen 7 evliyadan biri olduğu söylenilmektedir. Etrafta "Şeyh Oede" olarak bilinmektedir. Herhangi bir kitabesi olmayan Mehmet Dede Türbesinin, Yavuz Sultan Selim zamanında; Türbe, medrese, ve çeşme olarak yapıldığı söylenilmektedir. Bugün ise, medrese ve caminin enkazı bile kalmamış taşları ev yapımında kullanılmıştır. Sadece etrafı taşlarla çevrili mezar şeklinde bir türbe kalmıştır. Mezar'ın etrafı demirle çevrilidir. Betonla tamir edilmiştir. Etrafında başka şahısların mezarları vardır. Eskiden etrafında ağaç oymadan yapılmış bir mekan var iken, şimdi yoktur. Türbeye akli dengesi bozuk olanlar, sara hastaları, felç geçirenler gelmektedir. Bu hastaların şifa buldukları ifade edilmektedir. Abdest alınmasını müteakip iki rekat namazdan sonra, dua edilip dilekte bulunulmaktadır. Hali vakti iyi olanlar, burada koyun veya inek keserek fakirlere ve köy halkına dağıtmaktadırlar. Halk arasında yaşayan rivayetlere göre; Yavuz Sultan Selim Mısır ve Bağdat seferlerine giderken Ordusu, şimdi Yenikarahisar ve Gümüşpınar köyleri arasındaki düz ovada dinlenmek istemiş ve orada otağ kurmuştur. Kendisine Şeyh Mehmet Dede'den bahsedilince, 3 altın göndererek Dede'yi huzuruna çağırmıştır. Elçi geldiğinde Dede bahçe bellemekteymiş, bu esnada elçiye bahçedeki herşeyaltın gözükür. Elçi utancından o üç altını veremez ve sadece "Padişah sizi çağırıyor" der. Şeyh Mehmet Dede'de bahsetmediği üç altını çocukları için harcamasını söyler. Elçi hayrete düşer. Dede, Elçi'ye "sen git ben de arkandan geliyorum" der. Elçi padişahın yanına gelince Dede'yi orada görmüş ve hayret etmiştir. Bu arada padişah ve Dede iki salatalık tohumu dikip başlarına birer bekçi koyarlar. Beheri bir çekirdek dikmiştir. Padişah seferden dönerken bakarlar ki, Dede'nin ektiği meyve verirken Padişahın ektiği henüz çiçek açmaktadır. Bunun üzerine padişah bu köylerin öşürünün % lO'nu bu köye bağlar, medrese cami ve çeşme yaptırır. Yılda 2.000-2.300 kişinin ziyaret ettiği türbenin kumbarasına atılan paralarla türbenin bakımını köy ihtiyar heyeti yapmaktadır. İçdedeler Köyü Türbesi: Sakarya ile Taraklı İlçesi İçdedeler köyündedir. Türbedeki OavutOede ve Bayram Oede Horasan Eridirler. 520 YAŞAR KALAFAT Kavak Dede ise Bilecik ili Gölpazar ilçesi Kavak köyünden gelmedir. ilk yapıldığı zaman ve yaptıranı bilinmiyor. Bugünkü hali i988 yılında köylüler tarafından yapılmıştır. Dört direk üzerinde bir kubbeden ibarettir. Türbenin güneyindeki, türbe sahiplerinin kazarak çıkardığı suyun şifalı olduğu ifade edilmektedir. Türbeyi çocuğu olmayan kadınlar ziyarete gelip, türbede bir gece kalıp, adak kurbanı keserler. Şifalı olduğu söylenilen su ile felçli çocuklar yıkanırlar. Köylüler burayı Hıdırellez de ve sair toplantılannda ziyaret ederler. Menkıbelerine göre Müslüm-gayri müslüm savaşlarında ülkenin islama açılması için savaşmışlardır. Köylüler, darda kaldıklarında ismini andıkları bu zatların yardıma gelip burada kalanlara yardımcı olduklarına inanmaktadırlar. Bakımını çiftçilerin yaptığı türbeyi, yılda 500 kişi ziyaret etmektedir. Ebce Sultan Türbesi: Kayseri'nin Develi ilçesi Ebce Köyündedir. Sultan'ın cinsiyeti bilinmemektedir. Sultan zahiri anlamda erkekler ve kadınlar için de kullanılabilirken, batını anlamda bir makam olan Sultanlık mertebesi için de cinsiyet şartı yoktur. Kim tarafından ve ne zaman yapıldığı bilinmeyen türbede, "Beşik" denilen tahtadan yapılmış bir mezar, mezarın altında da bir mahzenin olduğu söylenilmektedir. Mezann üzerinde basit ve küçük bir kubbe bulunmaktadır. Türbede halkın serdiği seccadeler vardır. Halk, Ebce Sultan'ın, Horasan'dan geldiğine inanmaktadır. Develinin Hava'dan köyündeki yatır ile amca çocukları olduğu ifade edilmektedir. Ebce Sultan, amcasının oğlu ziyaret için Eğer Taşı diye bilinen bir taşa binip gittiği rivayet edilir. Taşa, duvara, at gibi binerek kuş gibi uç mak Orta ve Doğu Anadolu yatırlannda da rastlanılmaktadır. Yatınn mezarının başında yuvarlak ve uzun silindirimsi bir taş bulunmaktadır. Ziyarete gelen halk ağrıyan yerlerini şifa niyetine bu taşa sürmektedir. Daha ziyade köy halkı tarafından 500-600 ziyaretçisi olan türbenin bakımını, köy halkı yapmaktadır. Türbe, Tekke ve zaviyelerin kapatılmasından evvel buranın ayda 20 kuruş devlet tahsisatı vardı. Bayram Dede Türbesi: istanbul'un Tuzla ilçesinde Aydınh camiindedir. Kimin tarafından ne zaman yapıldığı bilinmeyen türbe, ahşap olup müştemilatı yoktur. Halk dua yapmak için gelir. Horasan tarafından geldiği rivayet edilen Bayram Baba'yı yılda 30-40 kişi ziyaret etmekte ve türbe temizliğini mahalle sakinleri yapmaktadır. Horasan; Baba Türbesi: çorum'un Merkez köylerinden Tahran köyünde olduğuna dair müftülüğün eski kayıtlarında bir not vardır. Deveci Sultan Türbesi: Kastamonu Merkez ilçede Deveciler mahallesindedir. Deveci Sultan'ın gerçek ismi Yusuf Horasani'dir. Kendisi ile birlikte, türbede Elyakut Hoca, Hacı Kadem Efendi, Miralay Mehmet Ali Bey ve kimliği bilinmeyen 8 kişi yatmaktadır. Kimin tarafından ne zaman yapıldığı bilinmeyen türbe, Deveci Sultan Camii harami dahilinde ahşap bir binadır. Türbe, "Fatiha okumak ve tarihi bilgi edinmek" ama- HORASAN ERt OLARAK BİLİNEN ANADOLU YATIRLARI - i 521 cıyla ziyaret edilmektedir. Yusuf Horasani bölgenin fethinden önce deve çobanı görünümü ile arkadaşlanyle birlikte Kastamonu'ya gelerek, bölge halkını Islama ısındırmak amacıyla çalışmalar yapmış ve fetih sırasında da büyük yararlılıklar göstermiştir. Bakımı cami görevlilerince yapılan türbenin, yılda 1.000 kadar ziyaretçi si olmaktadır. Koyunbaba Türbesi: çorum ili, Osmancık İlçesi Koyunbaba Mahallesindedir. Ulu kişilerin çok kere bulundukları yöreye isimleri verilmiştir. Koyunbaba mahallesi ismini Baba'dan almıştır. Koyun, uysallığı İtaatkarIığı, uyumluIuğu ile çok kere güdücü oluşu temsil etmiş ve birçok ulucan bu isimle anılmıştır. Horas~n'dan geldiği ifade edilen koyunbaba'nın asıl ismin!n Seyyit Ali olduğu Imam-ı Ali (R.A.) ahvadından olduğu, sekizinci Imam Rıza (Ali Rıza) onikinci oğlu olduğu, Osmancık'a gelip yerleştiği ve burada vefat ettiği anlaşılmıştır. Türbe, bir tepenin üzerindedir. Türbenin II. Beyazıt tarafından yaptırıldığı bilinmektedir. Evliya Çelebi Seyahatnamesi'ne göre Baba 25 Muharrem 873 (M. 1467) yılında ölmüş bir yıl sonra da türbenin Kubbesi yapılmıştır. Türbe sekizgen gövdeli olup, üzeri pramidal bir gövde ile örtülüdür. Türbenin bahçe giriş kapısında bir kitabe bulunmaktadır. Mermer kitabe Tekke'nin Koyunbaba'ya ait olduğu yazılıdır. Türbe kapısı beyaz ve siyah mermerden yapılmıştır. Ak ve Kara türk halk kültüründe simgedirler. Müştemilatında, türbe önünde bir bahçe, ahşap iki odalı ve üzeri kiremitli bir bina, yanında kesme taştan yapılmış misafirhane ve türbenin imaret kalıntılarından ibarettir. ~ivayet edildiği ne göre; koyunbaba birçok yer dolaştıktan sonra Eynegöl (Inegöl) Dağına gelir. Buradaki birkaç okka ağırlık beyaz taşı elinde top gibi oynatır. Sonra "Yarabbi taşın düştüğü yeri beni defne müyesser eyle" diye dua eder. Bu taşta Baba'nın parmak izleri vardı. Halen mevcut olmayan bu taşı, parmak ağrısı olanlar ziyaret ederlerdi. Bir diğer anlatıma göre, Osmancık'da Mantık Baba'nın yönetiminde hergece Kırk Evliya toplanarak Zikri Süphan ile meşgulolurlardı. Zikr Meclisi'ne her evliya elinde bir mum ile gelir. Yanar haldeki mu mu nu dikip otururdu. Koyunbaba'nın Osmancık'a ayak bastığı gece toplantıda bulunan bütün mumlar sönerler. Mantık Baba 'ya "Şeyhimiz bu neye alamettir" diye sorarlar. Mantık Baba'da "Ey dostlarım bu memlekete ulu bir zat geldi" der. Koyunbaba türbenin bakım ve onarımını Vakıflar Genel Müdürlüğü yapmaktadır. Temizliğini ise, Sabri Kulkara ailesi üstlenmiştir. Daha ziyade Cumartesi Pazar günleri ziyaret edilen babanın, yıllık ziyaretçi sayısı 18-20 bindir. Horasqn Baba Türbesi: Erzurum'un Horasan İlçesindedir. Gerçek ismi Şeyh ısmail Kemalettin olan Baba, Horasan'dan geldiği için bu ismi almıştır. Türbeyi ilk yaptıran bilinmemekle beraber şimdiki halini belediye yaptırmıştır. Müstemilatı olmayan taş duvarlı türbe, Horasan Baba yöre halkı tarafından sevildiği için ziyaret edilmektedir. M. 1040 yılında yapılan "Pasinler Meydan Muharebesine iştirak etmiş Anadolu'yu İslam'a hazırlayan Gönül Erlerindendir. Bakımı torunları tarafından yapılmaktadır. Baba'nın yıllık ziyaretçi sayısı 500 kadardır. 522 YAŞAR KALAFAT Karanlık Kümbet Türbesi: Erzurum Merkez İlçesidir. HorasanTürkistan'da vali olan Hoca Vesihiddin isimli bir zat, Anadolunun Türkİslam yurdu olması döneminde Erzurum'da bir savaşa katılmış, şehit olup türbenin bulunduğu yere defnedilmiştir. Türbe, Tuğ Bey Vecihiddin' in oğlu Sadrettin Türkbey ..tarafından H. 708 yılında yapılmıştır. Kümbeti Kesiktaşla yapılmıştır. Uzeri muntazam kesme taşlarla kaplıdır. Oniki yüzlü olup kabartma kitabesi vardır. Türbede bazı sergiler vardır. Türbenin ziyaret sebebi, "Türbede yatan şahsın Allah katında makbul bir insan olduğu düşüncesiyle bu zatın yüzü suyu hürmetine mcvladan bir kısım isteklerde bulunmak" şeklinde ifade edilmektedir. Bakımı halk tarafından yapılan türbenin, yılda 2.500 ziyaretçisi olmaktadır. Akbaba Sultan Türbesi: İstanbul İli Beykoz İlçesi Akbaba köyünde Canfeda Hatun Camii Avlusundadır. Akbaba (Ak Mehmet) Sultan Buhara'dan kalkıp, İstanbul'a gelmiş, Fatih Sultan Mehmet Han'ın Ordularına katılmıştır. Akşemsettin ile birlikte Fatih' in başmeşayıklarından biri olmuştur. Fetihten sonra gelip buraya yerleşmiş ve burada vefat etmiştir. Türbenn kimin tarafından ve ne zaman yaptırıldığı bilinmemektedir. Türbenin mimari bir özelliği yoktur. Dört duvarla çevrili bir kabirdir. Büyük kabir taşları vardır. Kabrin ortasında ince bir koridor vardır. Etrafı demir parmaklıklarla çevrili olup, üzeri açıktır. Müştemilatı olmayan Türbe "geçmişin büyük şahıslarından birisi olduğu için hürmeten ziyaret esnasında bid'ad yapılmaksızın dua edilerek" ziyaret edilir. Rivayete göre İstanbul muhasara edilmiş ve fakat düşmemektedir. Fatih üzüntü içerisindedir. Rüya aleminde İstanbul'un fethini gören Ak Mehmet, Ak Şeyh (Şemsettin) ile birlikte Fatih'e müjde verir. Türbenin bakım ve onarımını halk, temizliğini Canfeda Hatun Camii görevlileri yapmaktadır. Yıllık ziyaretçi sayısı 100-150.000 civarındadır. İsabi!ba Türbesi: Sams~n İli Merkez İlçede Cedid Mahallesi İsababa Caddesi, Isababa Mahallesi Isababa Camii avlusundadır. Burada Anadolu'nun fethi uğrunda şehit düşmüş tsab~ba ve birçok Türk mücahidinin kabri bulunmaktadır. Bunlardan sadece Isababa'nın türbesi vardir. Diğer mücahit ve komutanların kimlikleri bilinmemektedir. Türbenin kimin tarafından ve ne zaman yapıldığı bilinmemektedir. Ancak 1895 yılında Haznederzade Süleyman Paşa'nın torunu Memduh Bey tarafından onartılmıştır. Türbenin 500 yıllık bir mazisi vardır. Kare şeklinde olup caminin bahçesindedir. Caminin içerisinde iken, imar sonucu caminin dışında kalmıştır. Halk türbeyi "Allah'ın rızasını kazanmak ve dileklerinin olması" için ziyaret etmektedir. Yılda 10- 15 bin kişi tarafından ziyaret edilen Türbeyi Samsun Belediyesi 1976 yılında onartıp çinilemiştir. Bakımını yaptırmaktadır. Kevgir Baba Türbesi: Sivas İli Yıldızeli İlçesi Yavu Kasabası Yolkaya köyündedir. Kevgir Baba Horasan Erlerinden Şeyh Nesret Efendi'nin talebelerinden iken şehit olmuş birisi olduğu sanılmaktadır. Mef- 1 HORASAN ERİ OLARAK BİLİNEN ANADOLU YATIRLARI - i 523 dun olduğu yer kevgir gibi çukur olduğundan bu ismi almıştır. Taş duvarlada çevrili türbe, 1985 yılında betonarme yapılıp üzeri kapatılmıştır. Türbenin müştemilatında ziyaret odası, mescid, çeşme, dinlenme ve yemek yeme yerleri vardır. Türbe "vatan savunmasında hayatını şehit olarak kaybeden bir kimse" olduğu için ziyaret edildiği ifade edilmektedir. ZiyaretçHer adak kurban kesip, namaz kılıp, dua edip gitmektedirler. Şehitlerden birisini gazi arkadaşı rüyasında görür, tesbit edilen yerden şehit çıkarılıp türbesi yapılır. Bakımını köy halkının yaptığı türbeyi, yolda 2.000 kişi ziyaret etmektedir. Şeyh Halil Türbesi: Sivas Köye ismini vermiştir. Türbede dır. Kubbeli bir türbedir. Türbe duğu için" ziyaret edilmektedir. rasan'dan gelip bu köyde şehit köy halkı tarafından yapılmakta dır. İli, Yıldızeli İlçesi Şeyhhalil köyündedir. Şeyh Halil, ailesi ve üç çocuğu yatmakta"şehitlik mertebesine ulaşmış bir veli olZiyaretçiler Kur.'an okur dua ederler. Hoolmuş bir Türk Islam büyüğüdür. Bakımı olup, yıllık ziyaretçi sayısı 100 civarında- Şeyh Hasan Türbesi: Şanlıurfa İli Birecik İlçesi Kurtuluş mahallesindedir. "Horasan tarafından gelen bir tarikat büyüğü" olduğu için ziyaret edilmektedir. Osmanlı mimari sitilinde, Hazine bölümü, avlu ve bahçesi olan bir türbedir. Dilek ve temennilere cevap aranılan ve dileklerin tuttuğu (kabul edildiği) ne inanılan bir Türbedir. Bakımını halkın yaptığı türbenin, yıllık ziyaretçi sayısı 50 civarındadır. Malum Seyid Türbesi: Tokat İli Sulusaray İlçesi Dutluca kasabası Merkez Camiindedir. Türbede Horasan Erlerinden Malum Seyid, Hanımı ve Kızı yatmaktadırlar. Türbenin kim tarafından ve ne zaman yapıldığı bilinmemektedir. Osmanlı mimari tarzında yapılmıştır. Anma maksadıyla ziyaret edilir. Bakımı İlçe Müftülüğünce yapılmakta olup, yıllık ziyaretçi sayısı 300-400 kişi civarındadır. Çalışıar Mahallesi Türbesi: Karabük İli Eflani İlçesi Merkez Kasabası Çalışlar Mahallesindedir. Horasan'dan geldiği rivayet edilen ve kimliği bilinmeyen zatın, 300-400 yıl kadar evvel Horasan'dan gelen iki kişi oldukları ifade ediliyor. 1995 yılında betonarına kubbeli onarım görmüştür. Bakımını köylülerin yaptığı türbeyi, yılda 500 kişi ziyaret etmektedir. Kirkille Ergülle Türbesi: Karabük İli Safranbolu İlçesi Kirkille Mahallesinde Karaman Çukuru semtindedir. Ergüllü Baba'nın Horasan'dan geldiği türbenin 1988 yılında tamir edildiği mermer olduğu Mescid, hela ve aşevinin bulunduğu bilinmektedir. Türbenin ziyaret sebebi; "Evliyadan Ergüllü Baba'dan maddi ve manevi dilek ve temennide bulunmak" olarak izah edilmektedir. Burada dualar yapılıp adaklar adanmaktadır. Tamiratını İhsan Yenigün, Mehmet Çavuş ve Mustafa Aksoy'un yaptığı tür- 524 YAŞAR KALAFAT beyi temizliğini halk yapmaktadır. Yıllık ziyaretçi sayısı 1.000-1.500 civarındadır. SONUÇ: Biz bu incelememizde, 60 civarında Horasan Eri olarak bilinen ulu zat üzerinde durduk. Bunlardan 44 tanesine dair sınırlı da olsa bilgi verdik. Evvelce yaptığımız bu kapsamdaki ulu kişilere dair çalışmamıza da atıfta bulunduk. Evvelce yaptığımız çalışmada Horasan Eri olarak bilinen nurlu kabirler sadece Anadolu coğrafyası ile sınırlı değildiler. O iki denememizden birinde de, Horasan Erlerinin neden tezahür ettikleri, hangi misyonıı taşıdıkları, kimin adına ve hangi hedefe yönelik olduklarını "Halk Inançları"ndan hareketle yansıtmaya çalışmıştık. Diğerinde ise, Anadolu dışında ışık saçanlar üzerinde durmuştuk. Bu konuyu seçmemizin sebebi, Türk Dünyası'nın bir misyonerlik faaliyet alanı seçilmiş olmasına karşılık çare aramak isteyişimdir. Türklük, muhatap edildiği misyonerliği tahlil etmek zorundadır. Uzun zamandan beri Türkiye Türklüğünü hedef alan bu faaliyet şimdi Türk Dünyasını hedef almıştır. Türk aydını, karşı misyoner faaliyetini tanımaya çalışırken, kendi misyonunu tayin etme ve daha önemlisi kendi misyonerliğini oluşturması gerekmektedir. Türklerin geçmişte misyonerlik teşkilatları olmuş mudur? Yesevilik bir misyoner hareketi ise, Yesevı görevlilerinin dünü, bugünkü Türk misyonerlerinin evsafının tayinine yardımcı olabilir mi? Bunun cevabı "evet" değil ise, çağın şartlarına uydurarak günümüz sorunlarının çözümlemesinde yararlı olamayacak kurumlarca neden ilgilenmiş olalım. Horasan Erleri konusunu bu bakımdan seçtim. Onların otodinamizmini anlamak istedim. Fikirlerini temsil ediş biçimlerini belirlemeye çalıştım. Yeni halkaların ilavesi ile geliştirmeyi düşündüğüm bu zincirin bana gösterdiği; Horasan Erlerinin, mütevazi, uyumlu, paylaşıcı, gayretli, tok gözlü, alanlarında başarılı, din ve dil farkı gözetmeyen, feragat ve fazilet sahibi savaşı zulm etmek için yapmayan adil kişiler oldukları şeklindedir
![TÜRBELERİMİZ...[ahteri]](https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEjasZLpnDlJQtwLzJS2-RU68NdJrwbrsm8nd6RFwI79q5RXDCQd3Gy8QBcTYWRMxtcBGiHUCH_ViT1yfngsl_YNVCAALesCPOKkFcJ3GfMkJOhoFm_2I-yXoTesNaANDJVfvoIiETG39qWghEg95q4ZWZTGFTmymqvyhsa-FwqyRAwl3HOX3pcPPFKyM7U=s1006)
7 Mart 2016 Pazartesi
6 Mart 2016 Pazar
Elvan Seydi Hazretleri
Elvan Seydi Hazretleri
Elvan Seyyid Hazretlerinin ismi:
Elvan: Arapça levn isminin çoguludur. Renkler, çesitler anlamına gelir.
Levn: Arapça isimdir. Renk, boya anlamındadir. ikinci anlamı da nevi, çesittir.
Seyyid: Arapça isimdir.Birinci anlami bey, ağa, ileri gelen, baş, başkandır.ikinci anlamı ise Hz. Muhammedin torunu Hz. Hasan soyundan olan kimselere verilen isimdir.
Elvan Seyyid Hazretlerinin Dedesi: Elvan Seyyid Hazretlerinin dedesi Aliyülbükadir.Aliyülbüka Hazretleri Türkistanlıdır. 12. yüzyilda buradan Hicaza gelmiştir.Burada hac görevini yaptıktan sonra Sama, gitmiş oradan da Urfaya geçerek, muuhaddisin den (1). Abdüllatifin verdigi bilgiye göre uzun yillar buradaki Halilürrahmanda (2). kapıcılık yapmıştır. O günkü Anadoluyu Müslümanlastırmak politikasının bir parçası olarak buradan da Kastamonunun Tosya çevresine gelmiştir.Aliyülbükanin Tosya bölgesinde şöhret kazanan bir zat oldugu kendisinin Yer kuyu köyü civarına yerleştiği; annesi Hatice hanımında Ahlat köyü civarındaki Gürlek tepede medfun bulundugu tespit edilmiştir.(3).Aliyülbüka Türkistandaki alimlerden ders alarak yetismis ve bulundugu Sam, Urfa, Tosya çevresinde Islamiyetin yayilmasi için çalismis, arzu edenleri tenvir ve irsat etmistir.(4).
Elvan: Arapça levn isminin çoguludur. Renkler, çesitler anlamına gelir.
Levn: Arapça isimdir. Renk, boya anlamındadir. ikinci anlamı da nevi, çesittir.
Seyyid: Arapça isimdir.Birinci anlami bey, ağa, ileri gelen, baş, başkandır.ikinci anlamı ise Hz. Muhammedin torunu Hz. Hasan soyundan olan kimselere verilen isimdir.
Elvan Seyyid Hazretlerinin Dedesi: Elvan Seyyid Hazretlerinin dedesi Aliyülbükadir.Aliyülbüka Hazretleri Türkistanlıdır. 12. yüzyilda buradan Hicaza gelmiştir.Burada hac görevini yaptıktan sonra Sama, gitmiş oradan da Urfaya geçerek, muuhaddisin den (1). Abdüllatifin verdigi bilgiye göre uzun yillar buradaki Halilürrahmanda (2). kapıcılık yapmıştır. O günkü Anadoluyu Müslümanlastırmak politikasının bir parçası olarak buradan da Kastamonunun Tosya çevresine gelmiştir.Aliyülbükanin Tosya bölgesinde şöhret kazanan bir zat oldugu kendisinin Yer kuyu köyü civarına yerleştiği; annesi Hatice hanımında Ahlat köyü civarındaki Gürlek tepede medfun bulundugu tespit edilmiştir.(3).Aliyülbüka Türkistandaki alimlerden ders alarak yetismis ve bulundugu Sam, Urfa, Tosya çevresinde Islamiyetin yayilmasi için çalismis, arzu edenleri tenvir ve irsat etmistir.(4).
Son zamanlarda ele geçen ve Orta kazasinin Elmalik kasabasi esrafindan Himmetogllarindan Yusuf oglu Hasan Dogan adindaki kisi tarafindan kopyasi alinan bir secereye göre Aliyülbükanin sülalesinin Hz.Aliye mensubiyeti kaydedilmekte ise de yukaridaki tespitlere göre bu bilginin dogrulugu mümkün degildir.Böyle bir iddianin bizce iki sebebi vardir. Birincisi, Aliyülbükanin uzun müddet Hicazda kalmasi ve Halilürrahmanda kapicilik yapmasi sebebiyle Hz.Peygamberimize ve Hz.Aliye mensubiyetini ileri sürmüs olmasidir. Ikinci sebebi ise, Aliyülbüka Hazretlerinin Hz.Peygamberin su hadis-i serifinin tesirlerinde kalarak bu mensubiyeti ileri sürdügü tahmin olunabilir.Bu hadis-i serifte;bir kimse, kendisini bana yakin görürse ve mensubiyetine iddia ederse , ayni zamanda Hz.Aliyi severse , beni sevmis olur,böylece talim edesiniz.demistir.Aliyülbüka Hazretlerinin bu hadis-i serif uyarinca baba ve dedelerinin isimlerini Hz.Aliye baglamak suretiyle mevkiini daha yüksek göstermis olmak ve hadis-i serifi serefine nail olmak düsüncesiyle böyle hareket ettigi büyük bir ihtimal dahilindedir. Nitekim, konumuz olan ve Aliyülbükanin torunu bulunan Elvan Seyyid Hazretleri ayin zihniyet ve düsünce ile isminin sonuna Seyyid unvanini getirmistir ki, Seyyid kelimesinin sözlük anlaminin Hz.Muhammed in torunu Hz. Hasanin soyundan olan kimselere verilen isim oldugunu yazimiz giris bölümünde belirtmistik.
Elvan Seyyid Hazretlerinin Babasi: Elvan Seyyid Hazretlerinin babasi Haci Murad-i Velidir .Haci Murad-i Veli,yukarida tanitmaya çalistigimiz Aliyülbüka Hazretlerinin ogludur. 1117 yilinda dogmustur.
Haci Murad-i Veli, müçtehidinden imami Yusufa göre; Necmeddin Mahmud-u isfahaniden, Seyh Bedrettin Mahmuddan ve babasi Aliyülbüka Hazretlerinden dersler alarak yetismistir.1187 yilinda Çankirinin Eldiven ilçesine bagli Seydi köyüne yerlesmistir. Bu yörede Islamiyeti yaymaya çalisan alim ve fazil bir zattir. 1207yilinda burada vefat emis olup burada medfundur. Haci Murad-i Velinin Seydi köyündeki türbesi,civar halki tarafindan halen ziyaret edilmektedir.
Haci Murad-i Velinin Abdulgaffar,Pir Ali Çelebi, Elvan Seyyid isimli üç oglu vardir.Bunlar da babalarinin yolunu takip ederek Çankiri ve havalisin deki halki tenvir ederek Islamiyetin yayilmasi için çalismislardir.Elvan Seyyid,Orta kazasin Elmalik kasabasinda medfundur.Civar halki tarafindan bu gün dahi türbesi ziyaret edilmektedir.Abdulgaffar Çelebi,Seydi köyünde;babasi Haci Murad-i Veli Hazretlerİnin hemen yaninda medfundur.Pir Ali Çelebinin ise Eski Pazar kazasinin Sadeyaka köyü Sihlar mahallesinde bir tekke kurdugu ve oradan irsatta bulundugu daha sonra Ankaranin Çubuk kazasinin Selek(Sele) köyüne giderek orada vefat ettigi, türbesinin burada bulundugu bilinmektedir.(4).
Elvan Seyyid Hazretleri: Elvan Seyyid Hz.,Haci Murad-i Velinin üç oglunda biridir.Babasinin ikamet ettigi Seydi köyünden ne zaman ayrilip Elmalik kasabasina geldigi bilinmemektedir.Tarihi bilgilerimize göre;lü yillardan itibaren Çankiri ve Kastamonu bölgesinin Anadolu Selçuklu Emiri Hüsameddin Çoban Bey tarafindan fethedilmeye baslandigini biliyoruz.Bu tarihlerde fethedildigi kuvvetle muhtemel olan Elmalik civarinin Türklesmesini ve Islamlasmasini saglamak için Elvan Seyyid Hz.inin buraya yerlestigi ve tekkesini kurdugu sanilmaktadir.
Elmalik ta bugün ki Eski camii olarak bilinen caminin civarinda Salihler, alimler, fakir ve düskünler için bir zaviye, zaviyenin yaninda bir mescit ve hayvanlar için bir ahir yaptirmistir.Elvan Seyyid Hz.nin bu çalismalarini duyan Çobanogullari Beylerinden biri olan Mehmet Bey oglu Mahmut Bey, kendi mülk topragi olan Elmalik topragini Elvan Seyyid Vakfina bagislayarak bir vakfiye hazirlatmistir.Hicri 698, Miladi 1298 tarihinde yazilan ve Elmalik Seyyid-i bin-i Musallih Seyidi Vakfiyesi adini alan bu vakfiye halen Vakiflar Genel Müdürlügü Arsivin deki 1766 numarali defterin 396 nolu sayfasinda kayitli bulunmaktadir.
Haci Murad-i Velinin Abdulgaffar,Pir Ali Çelebi, Elvan Seyyid isimli üç oglu vardir.Bunlar da babalarinin yolunu takip ederek Çankiri ve havalisin deki halki tenvir ederek Islamiyetin yayilmasi için çalismislardir.Elvan Seyyid,Orta kazasin Elmalik kasabasinda medfundur.Civar halki tarafindan bu gün dahi türbesi ziyaret edilmektedir.Abdulgaffar Çelebi,Seydi köyünde;babasi Haci Murad-i Veli Hazretlerİnin hemen yaninda medfundur.Pir Ali Çelebinin ise Eski Pazar kazasinin Sadeyaka köyü Sihlar mahallesinde bir tekke kurdugu ve oradan irsatta bulundugu daha sonra Ankaranin Çubuk kazasinin Selek(Sele) köyüne giderek orada vefat ettigi, türbesinin burada bulundugu bilinmektedir.(4).
Elvan Seyyid Hazretleri: Elvan Seyyid Hz.,Haci Murad-i Velinin üç oglunda biridir.Babasinin ikamet ettigi Seydi köyünden ne zaman ayrilip Elmalik kasabasina geldigi bilinmemektedir.Tarihi bilgilerimize göre;lü yillardan itibaren Çankiri ve Kastamonu bölgesinin Anadolu Selçuklu Emiri Hüsameddin Çoban Bey tarafindan fethedilmeye baslandigini biliyoruz.Bu tarihlerde fethedildigi kuvvetle muhtemel olan Elmalik civarinin Türklesmesini ve Islamlasmasini saglamak için Elvan Seyyid Hz.inin buraya yerlestigi ve tekkesini kurdugu sanilmaktadir.
Elmalik ta bugün ki Eski camii olarak bilinen caminin civarinda Salihler, alimler, fakir ve düskünler için bir zaviye, zaviyenin yaninda bir mescit ve hayvanlar için bir ahir yaptirmistir.Elvan Seyyid Hz.nin bu çalismalarini duyan Çobanogullari Beylerinden biri olan Mehmet Bey oglu Mahmut Bey, kendi mülk topragi olan Elmalik topragini Elvan Seyyid Vakfina bagislayarak bir vakfiye hazirlatmistir.Hicri 698, Miladi 1298 tarihinde yazilan ve Elmalik Seyyid-i bin-i Musallih Seyidi Vakfiyesi adini alan bu vakfiye halen Vakiflar Genel Müdürlügü Arsivin deki 1766 numarali defterin 396 nolu sayfasinda kayitli bulunmaktadir.
Bu vakfiyeden anlasildigina göre Elvan Seyyid Hz.1298 tarihinden çok önce Elmalik kasabasina gelmis ve zaviyesini açmistir.1298 tarihinden 19.yüzyilin sonlarina kadar Elvan Seyyid soyundan gelenler sözü edilen zaviyenin Seyhligini yürütmüslerdir.
Doç Dr. Ethem Cebecioglu,Türkiye Diyanet Vakfi Dünyamizi Aydinlatanlar Dizisinin ikinci kitabi olan Haci Bayram Veli isimli kitabinin 36.sayfasinda Elvan Seyyid Hz.hakkinda çok yeni ve çok önemli bir bilgi veriyor.Sayin Cebecioglu nun bu tespitini buraya aynen aliyorum.Haci Bayram Veli Hz.nin her, fani beser gibi evlendigini çoluk çocuga karistigini görüyoruz.Daha önce bahsettigimiz kardeslerinden Abdal Murad a Abdal Murad-i Veli denilmektedir.Bu muhterem zat, agabeyi Haci Bayram Veli kadar meshur olmasa da onun gibi bir Allahin erenidir. Bu zatin mezarinin nerde oldugunu bilmiyoruz ama, oglu Elvan Seyyid Hz.nin Elmalik köyünde medfun bulundugunu, soyunun günümüze kadar geldigini biliyoruz.Safiyüddin, ortanca kardesi olup mezari,nerede yerlestigi ve soyunun devam edip etmedigi konusunda herhangi bir malumata sahip degiliz.
Sayin Cebecioglu nun verdigi bu bilgilere göre;Elvan Seyyid Hz.nin babasi Abdal Murad-i Veli yani bizim yukarida tespit ettigimiz Haci Murad-i Velidir. Haci Murad-i Veli de Haci Bayram Velinin en küçük kardesidir. Buna göre Elvan Seyyid Hz. Haci Bayram Velinin küçük kardesi Haci Murad-i Velinin oglu yani Haci Bayram Velinin yegenidir.
Buradan hareketle Haci Bayram Veli Safiyüddin ve Haci Murad-i Velinin babasi da yukarida belirttigimiz Elvan Seyyid Hz.nin dedesi bölümünde tanittigimiz Aliyülbüka Hazretleridir.
Sayin Cebecioglu,Elvan Seyyid Hz. nin babasi olan Haci Murad-i Velinin mezarinin nerede oldugunu bildigimizi belirtiyor ise bu dogru degildir.Çünkü Haci Murad-i Veli Hz.mezarinin Eldiven kazasinin Seydi köyünde oldugunu yukarida Elvan Seyyid Hz.nin babasi bölümünde belirtmistik.Ve bundan tereddüt de yoktur.
19. yüzyilin sonlarinda Elvan Seyyid zaviyesinin yavas yavas dagilmaya basladigin, vakfa ait arazilerin bölge halki tarafindan kendi üzerlerine kayit edildigini 1988baslayan tapulama çalismalariyla Elvan Seyyid Vakfinin tamamen ortadan kalktigini görüyoruz.
Buradan hareketle Haci Bayram Veli Safiyüddin ve Haci Murad-i Velinin babasi da yukarida belirttigimiz Elvan Seyyid Hz.nin dedesi bölümünde tanittigimiz Aliyülbüka Hazretleridir.
Sayin Cebecioglu,Elvan Seyyid Hz. nin babasi olan Haci Murad-i Velinin mezarinin nerede oldugunu bildigimizi belirtiyor ise bu dogru degildir.Çünkü Haci Murad-i Veli Hz.mezarinin Eldiven kazasinin Seydi köyünde oldugunu yukarida Elvan Seyyid Hz.nin babasi bölümünde belirtmistik.Ve bundan tereddüt de yoktur.
19. yüzyilin sonlarinda Elvan Seyyid zaviyesinin yavas yavas dagilmaya basladigin, vakfa ait arazilerin bölge halki tarafindan kendi üzerlerine kayit edildigini 1988baslayan tapulama çalismalariyla Elvan Seyyid Vakfinin tamamen ortadan kalktigini görüyoruz.
Elvan Seyyid Hz.nin ne zaman öldügü tam olarak bilinmemekle birlikte yukarda adi geçen vakfiye tarihinin 1298 olmasindan hareket ederek 14. yüzyilin ilk yarisi içinde vefat ettigi tahmin edilmektedir. Elvan Seyyid Hz.nin türbesi, diger Anadolu erenlerinin çogunda görüldügü gibi zaviyesinin ve camisinin bulundugu yerde degil;belki bir halk adami olarak yasamis olmasinin ifadesi bugünkü kasaba mezarliginin tam orta yerindedir. Bu türbe,1970li yillara kadar tas duvarli,ahsap çatili,oluklu kiremit döseli,tahminen 5x5 ebadinda eski tip bir yapi idi.Türbenin içinde tam orta yerinde merhumun tahta sandukasi bulunurdu.sandukanin bas tarafinda oymali bir mezar tasi mevcuttu. Sandukanin üzerinde de asirlardir kullanilmaktan ötürü cilali bir mermere benzeyen Sivama Tasi vardir.Türbenin bir kösesinde de çatalli bir geyik boynuzu bulunurdu.Bu boynuza dilek bezlerinin baglandigini,sivama tasi ile de türbeye ziyarete gelenlerin vücutlarinin sivandigini hatirliyorum.
Elvan Seyyid Hz.nin bu eski yapi türbesi 1970 yilinda kasabamizin eski Belediye Baskanlarindan merhum Hasan AKDEMIR in baskani bulundugu bir dernek tarafindan yaptirilarak bu günkü betonarme,altigen yapi insa edilmistir.Yeni türbe de sandukanin yeri hiç degistirilmemis olup yalniz ahsap sanduka yerine mermer kabir yapilmistir .Eski sandukanin basindaki oymali mezar yine yerinde muhafaza edilmistir. Yukarida sözünü ettigimiz sivama tasi da halen eski islevini devam ettirmektedir.
Elvan Seyyid Hz.nin türbesi bu günde yogun bir ziyaretçi trafigine sahiptir.Bu ziyaretçilin ziyaretlerini huzur içinde yapabilmeleri ve adaklarini kesip pisirebilmelerini saglamak amaciyla türbenin yanina bir pilavlik ve diger ihtiyaçlarini karsilayabilecekleri bölümler yine betonarme olarak yapilmistir.
Belediyemiz imkanlari ölçüsünde, türbenin bakim ve onarim hizmetleri sürdürülmektedir.
Çünkü Elvan Seyyid Hz. 7 yüzyildir yöremizde manevi bir lider olarak yasatilmistir.Bölgemizin her türlü sikintisinda manevi bir siginak ve dayanak ve olmustur.Nun manevi vesilesi ile birlik, dirlik, düzenlik, esenlik ve huzur içinde yasanilmistir.Bundan sonrada Elvan Seyyid Hz.nin manevi liderliginde bu topraklarda hosgörü, birlik,ve kardeslik duygulari içinde daha nice yillar yasayacağız.
Gedikhasanlı Şakir Efendi Türbesi - Yozgat
Gedikhasanlı Şakir Efendi Türbesi - Yozgat
Mehmet Şakir SUNTAY(Gedikhasanlı Şakir Efendi) aslen Kayseri’nin Cami-i Kebir mahallesinden olup Yozgat’ın Gedikhasanlı Köyü’ne yerleşmiş aileye mensuptur. Kayseri de Cücezadeler makamıyla tanınan bu aileden olan Ali Efendi’nin ortanca oğludur. 1853’de Yozgat’da doğar. Tahsiline ilk olarak doğduğu köyde başlayıp daha sonra Osmanpaşa Medresesi’ni bitirir. Bilahare Kayseri’ ye giderek orada tanınmış ulemadan müritzade Ali Efendi’den ve diğerlerin den icazetname alır ve Yozgat’a döner.
Mehmed Şakir Efendi Yozgat’da Demirli Medrese’de hem Osmanlı döneminde, hem de Cumhuriyet döneminde Müderrislik yapar. Okuduğu Osmanpaşa Medresesi’nde bir süre müderreslik yaptıktan sonra medreselerin kapatılmasıyla köyüne çekilerek İmam-Hatiplik yapar ve halkı irşada devam eder.
Ulema kiramından sayılan bu zat Yozgat ve Osmanpaşa'da ömrü boyunca sayısız öğ-renci yetiştirmiştir. Başta Nakşî Şeyhi Şeyhzade Ahmet Efendi olmak üzere, Müftü Hulusi Akyol gibi zatı muhteremler Şakir Hoca Efendinin rahle-i tedrisatında yetişmiş. Talebeleri olma şerefine nail olmuşlardır.
Din ilimlerinde, Arapça, Hadis ve özellikle Kur’an ilimlerinde, Tefsir’de vukufiyeti olan Şakir Efendi’nin ruus (doktora) imtianı vererek dersiam olduğu; kendisini müstahıkkın-i ilmiye maaşı tahsis edildiği halde devletten bu maaşı kabul etmediği, çevresinde meseleyi yakinen bilenler tarafından ifade edilmektedir; fakat bu konuda resmi bir belgeye rastlanmamıştır.
Mehmet Şakir Efendi vücutça sıhhatli olmasına rağmen ömrünün son yıllarında iki gözünü birden kaybeder. Kendisi Nakşibendî Tarikatına mensup kâmil bir mürşittir. Kerametleri ve menkıbeleri halk arasında dilden dile dolaşan Mehmet Şakir Efendi 1937 yılında Gedikhasanlı köyünde vefat eder ve köy kabristanlığına defnedilir. Mezarı sevenleri tarafından ziyaretgâh olarak yaptırılmış olup günümüzde de ziyaret edilmektedir.
Mehmed Şakir Efendi hakkında anlatılan birçok “hikâye ve keramet” vardır.
Bunlardan bir kaç tanesi şöyledir:
- Milli mücadele sırasında, Şakir Efendi’ye yapılan ziyaretler, harbin gidişatı, zafere dair bir müjde alabilme ve mânen biraz olsun rahatlama derdi ile geçer.
Şakir Efendi onlara, maneviyatlarını sarsmamalarını, zaferin yakın olduğunu, küffarın geldikleri gibi defolup gideceğini müjdeler.
Gene böyle bir ziyaret, Sakarya Muharebesi zamanına denk gelir.
Millet hayli sıkıntılıdır. Şakir Efendi’nin sohbetini dinlemektedirler. Fakat Şakir Efendi, o güne kadar görülmemiş bir telaş içindedir. Mübarek zatın bu hâli gözden kaçmayacak kadar aşikârdır.
Şakir Efendi sohbetin bir anında bir anda ayağa kalkar, kıbleye döner ve ezan okur. Tekbir getirmeye başlar. Biraz ferahlar ve:”Elhamdülillah, küffar bozuldu.” deyip müjdeyi verir.
Hoca Efendi’deki herkesin şahit olduğu sıkıntılı hal ise artık yerini neşe’ye bırakır.
Orada bulunanlar, tabii ki vaziyeti her yerde anlatır. Zuhuratın günü ve saati not edilir. Cepheden gelen zafer haberi, vaziyetin Şakir Efendi’nin dediği gibi olduğunu gösterir.
****** ****** ****** ****** ****** ******
- Bir gün yakın yerde iki kişi, tırnak kesilen bıçakla bir şey kesilip, yenip yenmeyeceği hususunda iddiaya girmişler. Bu iddialarını neticeye bağlamak için Şakir Efendi' ye konuyu danışmak üzere Gedikhasanlı Köyü'nün yolunu tutmuşlar. Arkadaş olan başka birisi de "siz konuyu sorun, ben de Hoca Efendinin balını yeyim" demiş. Bu üç kişi Hoca Efendi' nin evine girdiklerinde ne görsünler! Hoca oturmuş bıçakla tırnak kesiyor. Gelen misafirlere "hoş geldiniz" dedikten sonra, kalkar dolaptan bir elma alır ve soyarak bir dilim kendisi yer. Geri kalanı misafirlerine ikram eder. Biraz sonra hanımına seslenerek: "Misafirlerimize yemek hazırla, sofrada mutlaka bal da bulunsun" der. Misafirler bu âlim insanın kalp açıklığıyla yaptığı davranış karşısında şaşırırlar. Karınlarını doyurduktan sonra, gerisin geri, hayret ve heyecan içinde köylerine dönerler.
Tasgun Dede Turbesi
Tasgun Dede Turbesi..konya
Tasgun Dede Turbesi, Konya ili, Altınekin İlçesine bağlı Dedeler Kasabasında, mezarlık alanı içinde bulunmaktadır. Taşkun Dede Türbesi olarak bilinen yapının bir diğer adı da
Taşgun Baba Türbesidir. Türbede Horasanlı Şeyh-i Kebir (Büyük Şeyh) Taşgun Baba Hazretleri, babaları Şeyh Dediği Bey ve bir yakınları yatmaktadır. Türbenin giriş kapısı üzerinde yer alan alınlık içerisinde Arapça yazılmış inşa kitabesi bulunmaktadır. H. 935/M. 1528-1529 yılında, bölgede Osmanlı egemenliğinin hüküm sürdüğü bir dönemde yapılmıştır.
Tasgun Dede Turbesi, Konya ili, Altınekin İlçesine bağlı Dedeler Kasabasında, mezarlık alanı içinde bulunmaktadır. Taşkun Dede Türbesi olarak bilinen yapının bir diğer adı da
Taşgun Baba Türbesidir. Türbede Horasanlı Şeyh-i Kebir (Büyük Şeyh) Taşgun Baba Hazretleri, babaları Şeyh Dediği Bey ve bir yakınları yatmaktadır. Türbenin giriş kapısı üzerinde yer alan alınlık içerisinde Arapça yazılmış inşa kitabesi bulunmaktadır. H. 935/M. 1528-1529 yılında, bölgede Osmanlı egemenliğinin hüküm sürdüğü bir dönemde yapılmıştır.
Kulak (Emir Arslan Doğmuş)
Kulak (Emir Arslan Doğmuş) Kümbeti, Niksar, Tokat
Tokat ili Niksar ilçesi, Melik Gazi Mezarlığında bulunan bu kümbetin yapım tarihi bilinmemekle beraber kitabesinden Arslan Doğmuş tarafından yaptırıldığı öğrenilmektedir. Mimarı bilinmemektedir. Türbenin kufi yazılı kitabesinde;
“Büyük hacip Esedü’d-Tin Arslan Doğmuş bin Abdullah. Allah Ona rahmet etsin” yazılıdır.
Türbe, kesme taştan sekizgen planlıdır. Bu plan düzeni iç ve dışarıda aynen uygulanmıştır. Kümbet içten tromplu kubbe, dıştan da büyük olasılıkla piramidal bir külah ile örtülü idi. Türbenin üst örtüsü yıkılmış ve günümüze gelememiştir. Türbenin giriş kapısı dışındaki cephelerine yuvarlak kemerli birer pencere yerleştirilmiştir. Kümbetin en üst noktasında bir silme çepeçevre dolaşmaktadır. Ancak, kubbe eteğinde bununla ilgili çok az bir taş örgü günümüze ulaşabilmiştir. Türbenin güneybatı duvarında yarım daire şeklinde mihrap nişi bulunmaktadır.
Türbe içerisindeki iki sanduka günümüze gelememiştir. Alt kısmında bir de mumyalığı bulunmaktadır. Günümüzde harap bir durumdadır.
Sehran Baba (Evliya) Türbesi, Artova, Tokat
Sehran Baba (Evliya) Türbesi, Artova, Tokat
TOPÇU BABA VE GELENEKSEL KURBANI. topçu baba türbesi..
TOTOPÇU
BABA VE GELENEKSEL KURBANI.
topçu baba türbesi..
topçu baba türbesi..
Trakya’da tarikat
kökenli kabilelerin günümüze
kadar süregelmiş geleneksel
kurbanları vardır.Bazıları
halk arasında 93
harbi diye bilinen
Osmanlı -Rus savaşı sonrası yaşanan
dağınıklık ortamında unutulmuş,bazıları
halen yapılmıya çalışılıyor.Bu gün sadece Amuca Kabilesinin iki,Ali Koçluların bir,Seyyit Ali Sultana bağlı Kızıldeli Bektaşilerince de iki geleneksel kurban yapılmak- tadır.Daha
evvel halk arasında ki adıyla Yağmur
Baba, kayıtlardaki adıyla Otman
Baba kurbanı anlatmıya çalıştığımız
şekli ile Malkoçlar köyümüzde yapılmakta imiş.Bu
gün sadece Malkoçlar
köyünde adına kurban kesilip
muhabbet açılmaktadır.Yapılan kurban
geleneklerimize tarikat
ehlilerin yanı sıra sünni vatandaşlarımızda katılmaktadır.Bu
durum Trakya insanın hoş görüsünü yansıtmaktadır.TOPÇU
BABA kurbanı Kırklarelinin Kofçaz
ilçesinin Topçular köyünde yapılmaktadır.Kurban günü adaklar kesilmekte ,çerağlar uyarılmakta,dilekler dilenmekte, niyazlar edilmekte, ve bütün gün Kur’anı Kerim
okunmaktadır. Topçu Baba geleneksel
kurbanlar içinde en çok ziyaretçi
gelen ve bilinenidir.Öyleki aynı
günde bazı yıllar
yüze yakın kurbanın kesildiği
olur. Bu geleneksel kurbanımız
haziran ayının belirlenen bir Pazartesi
günü yapılmaktadır. Tüm
tarikat kökenli köylere
telefon ve mektupla haber verilmekte, bunu da
yapılan köyün muhtarlığı
organize edilmektedir. Sabahın
erken saatlerinden itibaren
adağı olanlar ,ziyarete
gelenler burayı doldur- maktadır. Geleneklerimizde boş elle gidilmez inancıyla herkes kurban götürmiye çalışır.Kurban
kesemiyecek durumda olan bir
horoz götürür.
Ayrıca yanlarında
kurufasulye,pirinç,hoşaflık ahlat,erik gibi şeylerle birlikte
bir miktarda toz şeker getirirler.
Bunu getirecek diye
kimseye bir kaide yoktur. Çünkü kurbanlar piştiğinde(Tığlandığında) her gelen
misafire Kurufasulye, pilav, hoşav ve helva verilir.Benim de çorbada
tuzum olsun misali
getirilir.Gelen misafirlere bu yapılanlar
verilir. Hiç bir misafir
yerinden kalkmadan
getirecekleri bekler,bir kargaşalık
olmasın diye misafirlerin olduğu
yerde beklemeleri istenir.Herkese yetecek kadar kap kacakTopçular ,Ahmetler, ve
Tatlıpınar köylerinden, köylerin iş birliği
ile toplanır.Gelenlere hizmetide bu üç köyün halkı
yapmaktadır.Bu üç köyümüzün fedakar
insanı bu geleneğimizi yüz yıllardır
sürdürmiye çalışmaktadır.Kadını erkeği sabahın gün
doğumu ile hizmet etmek
için gelirler. Aslında
Ahmetler köyünden ayrılan
kişiler, Topçular köyünü ; 1700 yıllarına doğru Topçulardan
ayrılanların Tatlıpınar köyünü
kurduğu bilinmektedir. Bu üç köyümüzde AMUCA KABİLESİ nin
mensubudur.Kazanlar dolusu kurbanlar pişirilir.Belli miktar harici
çiğ olarak dağıtılır.Bu üç köyün kurbancıları
kurbanları keser,bunlara diğer köylerden
gelen kurbancılarımızda yardımcı olmaktadır.Topçu Baba, Topçular köyünün
yakınında bir tepe
üzerindedir.Topçu Baba’nın üzerinde
ki yapının ne zaman yapıldığı bilinmemektedir.Sevenleri ona yeni
bir bina yapmak
istemelerinden sonra rüyasında
bazı kişilere türbesinde ki binanın yıkılmamasını istediği
söylenmektedir.Topçu Baba’nın bu
günkü türbesinin ne zaman
yapıldığı bilinmemektedir.Türbenin üzerindeki binanın
yapılışını yöre halkı ve Amuca kabilesi
mensupları anlatmaktadır. Topçu
Baba bu günkü türbenin olduğu yerde
üzerinde herhangi bir bina yapılmadığı
zamanda önce Tatlı pınarda bir kişiye üzerine bina
yapması için göründüğü söylenmektedir.Bu kişi ile Topçular köyünden bir kişiye de aynı
zamanda göründüğü söylenmektedir.Bir
başka anlatıma göre ise ilk önce
göründüğü kişi bunu o
zamanın şartlarına göre yapamıyacağından pek önemsememiş.Aradan biraz zaman geçince
yeniden görünce ilk bina yani
bu günkü türbe yapılıyor.Bu yapının
ne zaman yapıldığı bilinmemektedir.En azından bir
300 veya 400 yıllık olduğuda söylenmektedir.Topçu Baba rüyasında
üç kişiye aynı anda göründüğü ve
yine bu kişilere üç
kişinin adlarını söylediği
anlatılmaktadır.Bu üç kişinin bazı
kişilerce iki kişi olarakta
anlatıldığı görülmektedir.Biz akla
en yakın olanı anlatmıya çalışacağız.:
Topçu
Baba erenler, rüyasında
Ahmetler,Topçular ve Tatlıpınar köyünden
üç kişiye birbirlerinin de adlarını
vererek “Siz benim türbemi yapacaksınız.Biriniz
keresteyi,biriniz duvar ustalığını yani inşatımı yapacaksınız
,diğerinede sen de kerpicimi keseceksin” diyor.Bu üç kişi rüyadaki emir
üzerine birbirlerini bulmak için
yola çıkıyorlar. Bu üç köyümüzde
biribirlerine yakın oluşu
nedeni buluşmaları da yine Topçu
Baba yatırı yanında oluyor.Tesadüf mü,
erenlerin hikmeti mi bilinmez .Bu üç
kişi selam sabahtan sonra aradıkları diğer kişileri bulmak için yola
çıktıklarını anlatınca esas mesele
ortaya çıkıyor. Erenlerin dileğine aşk ile bağlanarak yapıyı yapıyorlar .Hala o
kişilerin yaptığı bina ayaktadır.
Bina yapı
olarak kerpiçten yapılmıştır.Çatısı yapıldığı
zamanın yapı tekniğine
göre hiç çivisiz
ağaç kamalar ile yapılmıştır.Dış görünüşü ile iç
görünşü çok farklıdır. Çatısının
üzerinde ağaçların bir
tekinde dahi çürüme
yoktur. Türbenin
temizliğini Topçular köyünden
bir kadın yapmakta imiş. Türbeye
bırakılan eşyalar belli bir
düzeye gelince köy halkı kızlarına
eşit miktarda dağıtılmakta imiş.Bu gün türbenin 100.m. ilerisinde doğu kısmında yere, yer kiremitliklere raslanılması
Topçu Baba tekkesininde daha
evvel burada olduğunu
göstermektedir.Köy halkı bu
iddamızı doğrulamaktadır. Topçular köyü
halkı tarafından yapılan
kurban tığlama yerleri ,kesim
yerleri, halkın tuvalet
ihtiyacını karşılayacak yerler ,çeşmeler yapılmıştır.Bir kurban geleneğine
İstanbuldan katılan Kamber Karagöz burada bir kalb krizi sonucu ölmüştür. Onun anısına yakınları
ona vefat ettiği yerde bir nazarlama
yapmışlar. Burada kesilen kurbanların
derileri açık arttırma usulü ile satılmaktadır. Geliri
ile gelecek yıl yapılacak
kurbana harcanmak için ayrılmaktadır. Bir çok
yatırımızın yanı başında veya
yakınında su kaynağı
veya çeşme mutlaka bulunmaktadır. Topçu Babanın
yatırının alt yanında bir kaynak bulunmak- tadır. Bu su
Topçular köyüne içme
suyu olarak alınmış tır.Kurban zamanı
halkın ihtiyacını karşılıyacak
şekilde yatırdan 300 m.
aşağıdaki çeşmeye ve tuvaletlere verilmiştir.
Bu suyun çıkış
hikayesi şu şekilde
anlatılmaktadır: Kesin
zamanı bilinmiyen bir dönem de,Topçu Baba’nın tekkesi civarına bir
gurup asker gelip
konaklamışlar.Bu civardaki köylerimiz
o zamanın önemli askeri
yollar üzerinde imiş.Sınıra yakın
olması ve askeri
açıdan önemli görülmesi
nedeni ile bu günde
önemini korumaktadır.Bu
yöremiz kara ikliminin etkisinde olduğundan yazları çok
sıcak olmaktadır. Gelen askerlerin böyle bir zamanda
buraya uğraması nedeni ile susuzluktan insanı-hayvanı kırılmakta imiş. O
zaman TOPÇU BABA bu günkü pınarın olduğu
yere gelip taşa dirseği
ile vurarak su çıkarıyor.Bu
günde bu taşın dibinden su çıkmaktadır.Tüm
askerler ve hayvanlar bu
sudan kana kana içmişler.
Topçu
Baba’nın adı ile
anılan korusu ise yatırın
hemen dibindedir. Bu koru-dan
sadece ona kesilen
kurban veya yapılan
muhabbetlerde pişirilecek kur- banlara ve gerektiğinde
köyün ortak bir ihtiyacı
dışında odun kesilmez.
Çünkü bunu deneyenlerin
başına gelmiyen kalmamış bazıları
hayatları ile ödemiştir.
TOPÇU
BABA’nın kesin olarak burayı ne zaman
yurt edindiği bilinme- mektedir. Trakya ya gelen ilk
öncü Dervişlerinden olduğu
sanılıyor.Horasan
Erenlerinden imiş. Adından anlaşılacağı gibi Osmanlı ordusunda
Topçu subayı olduğu
söylenmektedir.Adı yakın zamana kadar bilinmemekte imiş.
İkinci dünya savaşı sırasında Keramettin Paşa isimli
bir Türk Subayının
rüyasına giriyor.O zaman tekkenin
kapısı kilitli imiş.Ziyaret
etmek istiyenler engelleniyormuş. Keramettin Paşa ya adının ŞEYH MAHMUT olduğunu, kapısı-
nın kilitli olduğundan “ gelenim gidenim
yok kilidi aç da gelenim gidenim olsun”
diyor. Paşa gelip açtırıyor.O günden beri kapısına
kilit vurulmamıştır. Topçu
Babanın karşısında MERCAN BABA vardır.
Bu evliyanın türbesi yakın zamanda
yeni den yapılmıştır. Topçu Baba ya
gelenler mutlaka burayıda ziyaret ederler.TOPÇU BABA’dan Çöke’deki Muhittin Abdal’a belli zamanlarda
bir ateş topunun gittiği
söylenmektedir.Halk arasında Mercan’ın
da Ateş topu anlamına geldiği söylenmektedir. Böyle bir
anı gören ve hala 1998
yılında sağ olan Devletliağaç köyümüzden Ali Ergül
istediğimiz üzerine torunu(Kızının)
Hüseyin Çakır ‘a şu şekilde
anlatmıştır.Şunu burada hemen
düzelmek istiyoruz.Biz bu yazımızı
Nefes dergisinde yayımlarken bu
olayın Topçu Baba ile Mercan Baba
arasında geçtiğini yazmıştık. Kendisi ile Kılavuzlu köyünde görüştüğümde,
torununun bu olayı yazarken olayı
yanlış not tutuğunu, aslının bu yazımızdaki şekli ile olduğunu söylemişti.
Bu hatayı da bu vesile ile düzeltmiş
oluyoruz.Olayı düzelterek doğru olarak
yazıyoruz.
Devletliağaç köyünden ,Topçular köyüne samanlık yapmak
için ağaç almıya gitmiştik. Yatsı ezanı
vakti idi.uğultu ile
gürültüile şimşek çakmasına
benzer bir ışık topunun
TOPÇU BABA dan Muhittin Abdal’a
doğru gittiğini gördük. Çok
korkmuştuk, eve
kaçtık.Evdeki ihtiyarlara bunu
anlatınca “Korkmayın bunlar böyle
alış veriş yapıyorlar “ dediler. Bu ihtiyarların biri de
Poslu dede diye anılan kişi
idi.Yanımda benimle beraber ahiretliğim
Şakir Ahmet vardı.
Bu
anlatılana benzer pek
çok olaya köy
sakinleride şahit olmuşlar.Mercan
Babanın hemen yanında
kayalardan yapılmış bir bir kenarında da delikten geçme
yapılmış bir kayalar kütlesi bulunmaktadır.Bunun resmini
Kırklareli
araştırmacırından Nazif
Karaçam’a gösterince eski
mezar yapılarından Dolmen- lerden olabilir
demişti. Her yıl
yapılan geleneksel TOPÇU BABA kurbanı nedeni bilinmiyen sebepten
dolayı 1973 yılında yapılamamıştır.Bazı söylentilere göre
bir takım kişilerin “ Biz buna
niye kurban kesiyoruz”
diye söylenildiği de bazı köylerde
anlatmıya çalışacağımız olaydan
sonra yayılmıştır. Genelde beklenmiyen bu tür olaylardan
sonra inancı zayıf
kişilerin ortaya attığı hikayeler olur.Bu olay sonrası laf olsun
diye karalamak için çıkarıldığını
sanıyoruz.Her yıl haziran ayında
yapılan geleneksel Topçu Baba
kurbanı yapılmıyor.Çok
geçmeden 30 mayıs 1973 günü Topçular
ile Tatlıpınar arasında bir
kamyon kazası oluyor.Topçular köyünden 17,Tatlıpınar köyünden 11 kişi vefat ediyor. Kamyonda kurtulanlar arasında
Deveçatağı köyünden adı Çetin olan Emin ağa lakablı kişi ile Kapaklı köyünden Nail
Sürer varmış.Bu kişiler hala 1998 yılı başında sağdır.Bu gün hala o
kazanın olmasına o yıl Topçu baba kurbanın yapılmaması neden
oldu diye inanılır.Bu o yöre inanalarının ortak görüşüdür.Ayrıca
sayıları az da olsa şoför hatasına bağlı-
yanlar
vardır. Kazanın olduğu
yer keskin virajlı bir
yerdir.Topçular yöresine gidildiğinde
Topçu baba ile anlatılan
bir olayı duyarsınız.Bunlardan birini
ilginç bulduğumuz için
yazıyoruz.
1914
yılında Topçu Baba’nın türbesinin yakınına
bir gurup asker gelip konak-lıyor. Atlarını da yatırın yakınına
çekiyorlar.Köy halkı gelenlere
korkularından bir şey
diyemiyor. Sadece köy
halkından Uçan Dede adında bir zat bu duruma dayanamayıp eline
bastonunu alıp varıyor
tekkenin olduğu yere.Köy ile
Topçu Baba arası fazla uzak
değildir.Askerlere bir şey
demiyor,Beni ku- mandanınıza
götürün diyor.Kumandanı
görür görmez “Bu ne rezillik,bu ne kepazelik burası yüce
bir zatın yattığı
yerdir.Burasını nasıl at
pislikleri ile batırırsınız,
atlarınızı buradan çekin, burayı
batırmayın “ diye bağırıyor. Kumandan bu gibi şeylere inanmadığını
o topçu subayı ise bende
Osmanlı subayıyım diye
hakeret edici laflar
söylüyor. Dede üzülmekle beraber
bakıyor ki dinleyen yok
“Günah benden gitti
sizi uyarmak istedim,ama
siz anlanmak istemediniz
,deyip evine dönüyor. Aradan fazla
bir zaman geçmi-yor ki korkunç
bir fırtına çıkıyor.Her taraf tozduman oluyor.Göz
gözü gör-müyor. Tüm atlar
kazıklarından boşanıp her bir yere dağılıyor. Öyleki rüz-garın dinmesinden sonra
atların çok uzak
köylere kadar dağıldığını söyle-niyor. Atıp tutan; Osmanlı subayıyım
diye övünen paşanın ayak ları suya eri-yor, yaptığı hatayı
düzeltmek için başlıyor köyde
dedeyi arayıp ne
yapacağını sormaya. Bu sefer atları tekkeden çok
uzaklara bağlıyorlar.
Yazımızın
başında TOPÇU BABA’nın kurbanının
pazartesi yapıldığını belirt-miştik.Bu kurbanı haftanın başka bir
gününe almak isteyen kişiyi yıldırım çarptığı söyleniyor.Topçular köyü halkı
Topçu Baba’nın tekkesinin yanına
mezarlıklarını kurmuşlar. Topçu
Baba’nın yaşadığı yıllarda
yürüyerek iki defa Hac ‘a gittiği söylenmektedir.Oradan Mısırdaki
bir Bektaşi halife babasından icazet
alarak Mürşit (Baba)
olmuş.Topçular köyü yöresinde gelip
irşata başla-mış. Mısır’ da 4 adet Kaygusuz Abdal adına dergah
kurulmuş.Bunlardan birinden, icazet almış olabilir.Bir harpte
yaralandıktan sonra Topçular köyü üzerindeki
tepeye yerleşmiş.Vefatından sonra
tekkesinin yanına defnedilmiş. Pınarhisara bağlı
Erenler köyünde eski
adı ile Tekke köyündeki
Binbiroklu Ahmet Baba ile kardeş olduğu söylenmektedir.Trakyadaki yatırların
bir çoğunun bir kardeşi veya bir kaç kardeşi olduğu söyle nir.Bunların
birbirlerini ziyaret ettikleri anlatılır.Bu tür olayın Tekirdağ’ın
Kırkepenekli köyündeki Murtaza baba’nın
kardeşi olduğu söylenen Kayı köyü yanındaki Çoban babaya ziyarete
geldiğini yakın zamanda bir kamyoncu bizzat şahit olarak anlattığı söylenmektedir.Topçu Baba’nın
Bulgaristan’ının Alvanar köyünde bir nazarlaması bulunduğu
söyleniyor.Bunu 1989 yılında
gelen Ali Koç’lu tarikatı mensupları söylemektedirler.Bu köy halen Ali Koç Babanın müritlerinin
köyüdür.Topçu Babanın sağlığında
ud çaldığı ,Bektaşi Babalığı
yaptığı söyleniyor.
Korusu
çok iyi
korunduğu için (Topçu Baba
tarafından) ulu büyük ağaçlarla
doludur. Ziyarete gidenler yakmak
için gelenlere kalan odunları
istifliyerek bırakmışlar.
Bunları almak isteyen
Çinegene vatandaşlarımız bunları
kimsenin olmadığı bir
zamanda almışlar.Bu odunları
arabalarından aldıkları yere
bırakıncaya kadar başlarına
gelmedik kalmamış. Atları
kendilerine hücum etmiş.Odunları bıraktıklarında ise hiç bir şey olmamışçasına yola koyulmuşlar.Topçu Baba’nın
baltası ile ağaçlara
çentik attığı (Balta ile
işaret yapması) bunlarında
hala durduğu söylenmektedir.
O
gün etraf köylerden
kurbana gelemiyenler aralarında
para toplar kurban tığlarlar.Topçu Baba ya yazılmış
iki adet nefes’e rasladık.Tekirdağ’ının Kıla-vuzlu Köyü Abdal Ahmet Baba
dergahı ilk postnişi Halife Cafer Tuncay baba tarafından yazılan nefes ile Topçular köyünden
Şerif Bodur’un nefeslerini
yazıyoruz. Topçu Baba kurbanı gecesi
bu nefesler muhabbetlerde söylenmek-
tedir.Her iki nefes te hece
vezini ile yazılmıştır.Evliyaların Türklerin
haklı davalarına katıldığı
zaman zaman meydana gelen
olaylar ile görülmüştür. Gül Baba ile Topçu Baba 1918 yılında Çanakkale
harbine katılmak için
giderken Tatlıpınar da bir kadına
görünüyor. Hatta Gül baba ile
Topçu Baba kendi ara-larında Ahmetlerden
gelin gitme bir kadının gelinine
gözüktüklerinde, “Bizim Hanife’nin
gelini” diyorlar.Ardından annesinin
evde olup olmadığını soruyor-lar.
Evde hoş geldiniz deyip buyur
evde diyor.O an biz diyorlar Gül Baba ile Topçu Babayız Çanankkale harbine gidiyoruz
diyorlar.O an gelin bahçede bir şeyler sulamakta imiş.
Annem çok ihtiyar bunları ağarlıyamaz gidip yardım edeyim
diyor.Eve gidince olanları
kaynansına bir bir anlatıyor.Kaynanası kimsenin gelmediğini söylüyor.Köy içine bakıyorlar gelinden başka onları gören
olmamış.Topçu Baba ve Gül Baba
nın geline göründüğü
yer Tatlı pınar ile Topçular
arasına bir bahçe imiş.
Ziyaret eyledim
TOPÇU BABA’yı
Gördüm aşikarı
TOPÇU BABA’yı
Türbesinin al
yeşil sancağı
Gördüm aşikarı
TOPÇU BABA’yı
Seyrangah yeridir
canlar gelirler
Kurbanlar
tığlanıp özür dilerler
Birlik olup
hep bir dilden
öterler
Gördüm
aşikarı TOPÇU BABA’yı
Topçular köyünde
şahın makamı
Anda zuhur
olur Şahın nişanı
Canı dilden
sev oniki İmamı
Gördüm aşikarı
TOPÇU BABA’yı
Hastalar gelir
derman bulurlar
Şad olur
gönüller iman bulurlar
CAFER
BABA’ derki dolu olurular
Gördüm aşikarı
TOPÇU BABA’yı.
Al
yeşil sancağı almış
eline
Vardır nişanesşi
TOPÇU BABA’nın
Rum’a
geçtiğini halka duyurmuş
Topçular
köyünde dergahını kurmuş
Rum’a
geçtiğini halka duyurmuş
Topçular
köyünde dergahını kurmuş
Kazanlar kaynatıp
canlar doyurmuş
Vardır nişanesi
Topçu Babanın
Makamı bilinir
ezelden beri
Bu
belde de yatar kırklardan beri
Aslını sorarsan Horasan eri
Vardır nişanesi
Topçu Babanın
Erenler yolunda halk ile Hak olan
Diline getirmez
zerrece yalan
Bir
elinde Kur’an göğsünde iman
Vardır nişanesi
Topçu Babanın
K.eramet hırkası
giymiş ezeli
Bir
yudum su ile eylemiş belli
derde derman
etmiş dilleri
Vardır nişanesi topçu Babanın
Çevresi
gülüşten bağ olur gider
Erirde
yürekler yağ olur gider
Hastalar gelir sağ
olur gider
Vardır nişanesi Topçu Babanın
Ey
ŞERİF bu hale şaşanlar çoktur
Yalan gıybet üzre
koşanlar çoktur
Aşkın
ocağında pişirenler çoktur
Vardır nişanesi Topçu Babanın.
Bu
nefes Nazif Karaçam’ın arşivinden
alınarak yazılmıştır.
Devletin bu tür
geleneklere yapıcı bir tutum
ile yaklaşarak yardım elini
uzatmasını bekliyoruz.
Kaynak
kişi.Şerif bodur.Kırklareeli/Topçular.1932. İlkokul.
Ali
Vural.Kırklareli/Topçular.1935.İlkokul.*
Ali
Ergül.Kırklareli/.Devletliağaç.1917. İlkokul.
Ahmet
Uçan.Tekirdağ Kılavuzlu. 1963.İlkokul.
Hüseyin
Çakır.Devletliağaç.1954.İlkokul.
Zekeriya
Kurtulmuş.Kırklareli Folklor
araştırmacısı ile Ahmetler
köyünde yapılan derlemelerden alıntı yapılmıştır.
Habib
Özkaynak.1929.Kırklareli/Deveçatağı,İlkokul.
Muzaffer
Sevgili 1929.Kırklareli/Deveçatağı.İlkokul.
Bu
yazımız Nefes dergisinin 1996 yılında 30
.cu sayısında yayımlanmıştı. Yeni bazı
ilaveler özüne sadık kalınarak derlenmiştir.
.0pt'>Habib Özkaynak.1929.Kırklareli/Deveçatağı,İlkokul.
Muzaffer Sevgili
1929.Kırklareli/Deveçatağı.İlkokul.
Bu yazımız Nefes dergisinin 1996 yılında 30 .cu
sayısında yayımlanmıştı. Yeni bazı
ilaveler özüne sadık kalınarak derlenmiştir.
AVDAN BABA
AVDAN BABA
On birinci yüzyılda yaşayıp Anadolu'nun Türkleşmesinde ve İslâmlaşmasında rol oynayan mücâhid velîlerden. Doğum ve ölüm târihleri bilinmemektedir.
1071 Malazgirt Meydan Muhârebesinden sonra Oğuzların o târihe kadar Anadolu'ya yapmış oldukları akınlar ondan sonra yerleşme şeklinde kendini göstermeye başlamıştı. Anadolu'ya gelen Türkmenler, bozkır kültürü ile yetişmiş olduklarından, daha ziyâde kendilerinin yaşadıkları şartlara elverişli toprak arayarak dağlık bölgeleri bırakıp ovalara yerleşiyorlardı. Başlangıçta Kızılırmak kaynaklarından Kütahya'ya kadar uzanan Orta Anadolu'nun geniş ovası, Türklerin yerleşme yeri oldu. Akabinde bu fetihler Ege bölgesini de içerisine aldı.
Yirmi dört Oğuz boyuna mensup insan kümeleri, Anadolu'nun dört bir yanını yeni köy ve kasabalarla süsledi. Yıllarca zulüm altında ezilmiş olan Anadolu'nun yerli halkı, İslâmiyetin güzel ahlâkı ile bezenmiş bu yeni misâfirlerine karşı öyle pek sert davranmadı. Onlara yalnız halkı soyan ve menfaatlerine halel gelen derebeyleri ile, bunlara bağlı adamlar karşı çıkıyorlardı.
Rivâyete göre Denizli bölgesine gelen bu Türkmen cemâatlerinden biri de Avaraslar idi. Avaras Obasının başında asıl adı Ali olan ve Avdan Baba denilen mücâhid bir zât bulunuyordu. Avdan Baba, obanın savaşta lideri, dînî konularda da rehberi idi. Herkes bilemediği mevzûu ondan sorup öğrenirdi.
Avdan Baba, Denizli'nin Tavas ilçesi yakınlarına geldiğinde kalabalık bir hıristiyan birliğine rastladı. Oymağına bir kez daha cihâdın öneminden bahsetti. Sonunda savaşta ölürse buraya defnedilmesini ve sebât edip geri çekilmemelerini, nihâî zaferin kendilerinin olacağını bildirdi. Oymağı, bu konuşmayı ağlayarak dinledi. Çünkü bu sözler onun şehîd olacağını belirtiyordu. Gerçekten Avdan Baba bu çarpışma sırasında şehîd düştü. Ancak müslümanların sebat ve gayretiyle zafer kazanıldı.
Avdan Baba'nın şehîd düştüğü yere derhâl bir türbe ile bir zâviye yapıldı ve burada bir köy vücuda geldi. Nitekim kurulan bu köy de Avdan adını aldı. Bugün türbesini ziyâret edenler, Avdan Baba'nın rûhunu vesîle ederek cenâb-ı Hakk'a duâ etmekte ve nice arzularına nâil olmaktadırlar.
Bir gün türbenin bahçesinde yer alan ağaçların tutuşması ile büyük bir yangın çıktı. Avdan Baba'nın türbesinin de yangından kurtulmasına imkân yok gibiydi. Köylüler büyük bir üzüntü ile yangını seyrederken diğer tarafdan da kerâmetini görsek diye ümitli bir bekleyiş içerisindeydiler. Tam bu sırada ters yönden esen bir rüzgâr yangını türbeden uzaklaştırdı ve yangın zarar vermedi.
KIRK ATLI, BİR GARİP OLAY VE ÜVEYİKLİ’DE BİR TÜRBE
| KIRK ATLI, BİR GARİP OLAY VE ÜVEYİKLİ’DE BİR TÜRBEKdz. Ereğli Ormanlı Beldesi |
İşte, aldığımız bilgilerden derlediğimiz öykü;
“Köyden bir gün 40 atlı geçer…
Köy üzerinden yolculukları esnasında dinlenmek, mola vermek üzere bir yerde konaklarlar…
Kiraz, dut vb meyve ağaçlarının bulunduğu bir mekânda…
O arada köylüler durumu fark eder…
Bakarlar ki, temiz yüzlü-düzgün tipli insanlar, bunlar…
Sanki “evliya’lıklarını-hacı’lıklarını- hoca’lıklarını” test etmek istercesine, şu adamları bir tanıyalım metodu uygulamaya niyetlenirler…
Bir köylü, atlı gruptan şöyle bir talepte bulunur;
“Bizim bir cenazemiz var, namazını siz kıldırabilir misiniz”…?
Atlı gruptan biri, “olur, tabi ki kıldırırız” demiş…
Köylü, hazırladıkları tabut gibi bir şeyin içine köyden canlı bir insanı, ölü diyerek koymuşlar ve namazı kılınmak üzere evliya-hocanın önüne getirmişler…
Hoca namaza duracağı ve niyet edileceği esnada köylüye sormuş:
“Canlı diye mi, Meyit-Ölü diye mi niyet edeceğiz”…
Kalp gözüyle mi, her nasılsa anlamış yani hissetmiş durumu hoca…
Köylü: “Meyyit için Hocaam” demiş…
Neyse…
“Allah için namaza, Resulullah için Salavata, Meyyit için duaya-namaza, uyun hazır olan İmama” diye bir niyet edilmiş ve cenaze namazına durulmuş…
Defin işlemlerinden önce- tabutun içine konan köylüye- bir bakalım istenmiş…
Fakat, o evliya gibi adamın “Meyyit için” diye niyetinden olsa gerek, canlı olan kişi, ölü olarak bulunmuş…
Ve bugün Üveyikli Köyünde bulunan Türbenin de o şahsa ait olduğu zannediliyor…
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)